Dat Ben Howard niet de makkelijkste mens op deze planeet is, is een understatement. Dat zijn muziek bijgevolg niet voor iedereen is weggelegd, misschien nog meer. Waar hij zich met zijn debuut Every Kingdom nog ontpopte tot ieders favoriete dromerige indiesurfer, keerde hij dat alter ego niet veel later (zo goed als) volledig de rug toe. En dat fenomeen is doorheen de jaren ergens ook het handelsmerk geworden van de singer-songwriter; vrij grootschalige en ietwat drastische, muzikale wijzigingen doorvoeren, zonder daarbij zijn eigenheid te verliezen. Opvallend leek wel het feit dat Howard alsmaar verder van de toegankelijkheid in zijn geluid leek weg te wandelen, met Noonday Dream als voorlopig hoogtepunt. Geniaal voor de één, een onbegrijpelijke opeenvolging van geluiden voor de ander.
Wie de gedachtengang van Ben Howard doorheen de jaren wel kon blijven volgen, kwam gelukkig nooit bedrogen uit. De Brit profileert zich nu eenmaal als een artiest die zijn creatieve vooruitgang boven hetgeen er van hem verlangd wordt zet. En als dat soms tot akkefietjes met het publiek leidt, dan moet je – die ideologie in het achterhoofd houdende – de Brit gewoon gelijk geven. Dat de man blijft volharden, is een pluim die hij eigenhandig op zijn hoed steekt. Alleen kan het soms ook gewoon te vergezocht zijn. Op Collections from the Whiteout, zijn laatste plaat, leek Howard zichzelf een beetje te vergeten in het geheel. Een reeks sterke nummers en soms nog diepere verhalen, maar echt blijven hangen deed geen enkel nummer.
En ondanks dat het slechts om en bij de twee jaar geleden is sinds die plaat het levenslicht zag, is er in de tussentijd heel wat gebeurd. Dan doelen we niet alleen op het hele coronagebeuren, maar ook op het feit dat Ben Howard twee kleine TIA’s kreeg, oftewel mini-beroertes. Dat heeft de man op fundamenteel vlak geraakt en misschien zelfs een ander mens gemaakt; althans afgaande op vijfde langspeler Is It?. De dingen des levens staan weer centraal, maar alles voelt ergens ook veel makkelijker aan. Zelfs zonder dat dat per se het geval is.
Zo omschrijft Howard deze Is It? als een echte gitaarplaat. Alleen, dat is niet helemaal waar. We moeten soms zelfs verdomd goed ons best doen om een gitaar te ontwaren in het bos van van alles en nog wat. Na zijn ziekteverlof trok de Brit namelijk terug richting Zuidwest-Frankrijk, niet toevallig naar dezelfde studio waarin Noonday Dream tot stand kwam, waar hij in tien dagen tien nummers schreef. Simpel. Maar dan zou de man zijn eigen ideologie geen eer aan doen en dus werd er een half jaar uitbesteed aan het herwerken, bijschaven en toevoegen van allerhande extra’s, tot Is It? klonk zoals het nu klinkt. Iets wat Howard zelf misschien nog beter uitlegt door het gewoonweg te doen, getuige de livesessie van La Blogothèque.
Het is meteen ook die “Walking Backwards” die een brug slaat tussen alles wat Ben Howard in het verleden al bekokstoofde. Een mix van de recente chaos en de ietwat oudere euforie; de zon die schemert doorheen een stofwolk. Dat het nummer tegen het einde omslaat, bewijst nog maar eens wat we in de recensie van zijn vorige plaat al aankaartten: Net wanneer je denkt dat je Ben Howards muziek doorgrond hebt, glipt hij opnieuw door jouw vingers. Of zag jij die euforische, uptempo folkpoppy ommekeer in “Richmond Avenue” wel aankomen nadat het nummer een dikke drie minuten dromerig voortkabbelde? En daar zit het hem in Is It?; alles voelt vertrouwd aan, maar hoe meer we luisteren, hoe meer we horen. Maar ook des te meer we worden verrast.
“Internim of Sense” lijkt op het eerste gehoor bijvoorbeeld een eclectisch zootje ongeregeld te worden, maar bloeit op zijn geheel eigen manier toch weer open in een lied dat perfect op Is It? past. Alsof surrealisme overloopt in fauvisme en onderweg een beetje pop-art oppikt. Maar dan altijd met dat gouden randje. Die beschrijving voelt ergens misschien een beetje chaotisch aan, bijna bedrukkend; maar laat “Total Eclipse” dat idee nu ook perfect weergeven. Een soort paniekaanval die ons langs alle kanten bestookt, maar die ook best wel indrukwekkend aanvoelt eenmaal we hem omarmen.
De psychedelische zonnestraal die leadsingle “Couldn’t Make It Up” zowel een dromerig mysterieus als een euforisch zomers randje geeft, vindt zijn weg even later in een andere gedaante terug op “Spirit”. Opvallend is opnieuw hoe Ben Howard er in slaagt om van een instrumentatie die ons soms de kriebels bezorgt, toch iets rustgevends te maken. Zo ook “Days of Lantana”, waarin een elektronisch herwerkte stem en klarinet op het eerste gehoor als een vreemde eend in een verder goudgele vijver aanvoelen, maar achteraf gezien de ideale toevoeging zijn voor iets dat niet meer is dan een simpele uitstorting van liefde voor vrouwlief Agatha Lintott; en meer bepaald over de schoonheid in alle doodnormale dingen die ze samen doen.
Zoals de Brit het in afsluiter “Little Plant” zo mooi metaforiseert: ‘Muddy’s the water in the ground / Muddy’s the water anyhow’. Een zin die ergens vrij moeilijk uit te leggen is, maar die na het beluisteren van Is It? aanvoelt als de samenvatting van het leven. Je zal altijd iets vinden om over te klagen, maar dat betekent niet dat je dat daarom per se moet doen. Het zou Ben Howard oneer aandoen om zijn vijfde plaat volledig in verband te stellen met zijn TIA’s, maar het moge wel duidelijk zijn dat ze een zware indruk hebben nagelaten op hoe hij in het leven staat, alsook op de manier waarop hij muziek maakt. Het hoeft op Is It? allemaal niet meer zo moeilijk te zijn. Diepgaand is Howard toch al altijd. Verrassend en vernieuwend des te meer. En net daarom voelt het nu allemaal dat tikkeltje vertrouwder en makkelijker verteerbaar aan. Net omdat we altijd gewillig op de trein door zijn gedachtengang zijn blijven plakken.
Ben Howard staat op vrijdag 30 juni op Rock Werchter. In Nederland doet hij op 19 en 20 juni het Koninklijk Theater Carré in Amsterdam aan, op 21 juni staat hij in Phil Haarlem en op 2 juli op Down The Rabbit Hole.
Facebook / Instagram / Website
Ontdek “Walking Backwards”, ons favoriete nummer van Is It?, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
