Is er een plaat waar we de gehele eerste helft van 2022 meer naar uitkeken dan Closure / Continuation van Porcupine Tree? Voor de gemiddelde bezitter van de Dansende Beren-inloggegevens is het antwoord een ietwat verwarde ‘ja?’, maar ondergetekende enkeling heeft inmiddels tickets voor vier verschillende data van de Europese tour waar het drietal later dit jaar op trekt. Hun nichestatus konden de heren nooit volledig ontgroeien, maar Steven Wilson, Richard Barbieri, Gavin Harrison en ex-leden Chris Maitland en Colin Edwin zijn samen een ontegensprekelijke grootheid in het landschap van de moderne progressieve rock. Na The Incident (2009) werd het stil rond de formatie, maar haar gepassioneerde fanbase is sindsdien geen beetje geslinkt.
Laat één ding echter duidelijk zijn: onze band is met het werk van Steven Wilson, niet met de naam ‘Porcupine Tree’. Toen Porcupine Tree ophield te bestaan, ging Wilson namelijk gewoon door. Met nieuwe inspiratie en zonder de verwachtingen die hem als lid van een progband werden opgelegd, maakte hij Insurgentes, Grace for Drowning, The Raven That Refused to Sing en Hand. Cannot. Erase., stuk voor stuk meesterlijke albums die hem in nieuw vaarwater brachten. Over To the Bone en The Future Bites kunnen we niet even onverdeeld positief zijn, maar de sleur raakte er in elk geval nooit in. Telkens vond Wilson een manier om verder te bouwen, te verfrissen, of zelfs een totale metamorfose te ondergaan. Het is die vernieuwingsdrang die ons nog steeds zonder aarzelen op de vooruitbestelknop doet drukken bij al het materiaal wat de man op de wereld loslaat.
Net daarom is Closure / Continuation voor ons nogal een verrassing. Een slechte plaat hebben we zeker niet in handen; deze drie rasmuzikanten zijn volgens ons niet eens in staat om zoiets af te leveren. Nee, het is onze relatieve desinteresse die we niet zagen aankomen. Sinds The Incident ging dertien jaar voorbij en verloor de groep haar bassist, maar veel is daarvan niet te merken in deze zeven of tien nummers, die net zo goed de eindelijk afgewerkte demootjes uit 2010 zouden kunnen zijn. Neem nu pakweg “Herd Culling”. Een drumgroove in een oneven maatsoort, overstuurde gitaarriffs en een stukje piano: “So Called Friend” bestond toch gewoon al?
In dat opzicht hebben we het gevoel dat we aan het luisteren zijn naar de absolute tegenpool van The Future Bites. Van fans van het eerste uur, schijnbaar op zoek naar meer gitaargeweld, kreeg die plaat opvallend weinig bijval. Ook ons ga je niet horen zeggen dat “Eminent Sleaze” er sindsdien beter op is geworden, maar verder? Wilson was duidelijk oprecht in zijn element bij het maken van de discopop van “Personal Shopper” en “Self”. Misschien ligt het aan ons, maar op Closure / Continuation lijkt die ziel bij momenten totaal te ontbreken. Wilson, Barbieri en Harrison lijken een checklist af te gaan om fans van hun oude werk te plezieren; de schijnbaar van Mikael Åkerfeldt geleende riff (“Rats Return”, compleet met afgerateld lijstje opperslechteriken), het token instrumentaaltje (“Population Three”), het toegankelijk stukje progpop (“Of the New Day”).
De twee nummers die de standaardeditie afsluiten, maken deze problemen nog het meest duidelijk. “Walk the Plank” vervult de rol van obligate elektronicaknipoog, en hoewel de sputterende synths best leuk klinken, gaat het verhaal uiteindelijk nergens heen. Ook “Chimera’s Wreck” kan ons niet echt op het puntje van onze stoel houden. Alle theoretische elementen voor een epos à la “Arriving Somewhere but Not Here” zijn aanwezig, inclusief de virtuose partijen van de betrokken muzikanten, maar het klinkt allemaal wel erg ingecalculeerd. Dat Wilson in een terugkerende flard tekst de woorden ‘I couldn’t care less’ gebruikt, is misschien wel een soort Freudiaanse erkenning dat hij zijn tijd liever in het maken van de reeds aangekondigde opvolger van The Future Bites had geïnvesteerd.
Zelfs het minst essentiële album van een van talent overlopende groep als deze heeft natuurlijk nog wel hoogtepunten. We waren eind vorig jaar laaiend enthousiast over “Harridan”, en daar nemen we geen woord van terug. De aanstekelijke stukjes slagbas en kraut-esque breakdown zijn beide geniale vondsten die op The Incident de vreemde eenden in de bijt geweest waren. In het midden van de tracklist vinden we overigens nog zo’n parel in de vorm van “Dignity”. De bescheiden intro trok ons niet meteen over de streep, maar het nummer ontpopt zich uiteindelijk tot een prachtige ballade, met een progressie die showgehalte en intimiteit balanceert zoals alleen Steven Wilson dat kan. Helaas hebben we het daarmee wel gehad. Het overgebleven materiaal is zeker niet slecht, maar valt best te omschrijven met misschien wel het meest vernietigende adjectief van dit tijdperk: ‘meh’.
We zijn Closure / Continuation voor één ding ontzettend dankbaar: na meer dan een decennium slaapstand heeft onze lievelingsband eindelijk weer een excuus om te touren. Steven Wilson haalde tijdens zijn solo-optredens maar een beperkt aantal nummers van zijn vorige band van stal; de kans om “Anesthetize” of “Gravity Eyelids” live te zien hebben we nooit gekregen. Maar verder? We begrijpen nu waarom Wilson in 2010 in de Royal Albert Hall besloot dat het genoeg was geweest, want zo weinig afwijken van een formule hebben we hem nog nooit horen doen. Misschien is het soms beter om het verleden te laten rusten?
De reünietour van Porcupine Tree brengt de heren niet naar België, maar ze houden wel halt in de Amsterdamse Ziggo Dome en net over de Duitse grens in Oberhausen. Tickets bemachtig je op hun website.
