‘Yeah, you’re not rid of me!’, beet ze ons toe op een van haar meest iconische albums. Dertig jaar later houdt PJ Harvey nog steeds vast aan deze belofte, gelukkig maar. Het had ook anders kunnen verlopen: haar vorige plaat, The Hope Six Demolition Project, een muzikaal verslag uit 2016 van het leven in (voormalige) oorlogsgebieden en achterbuurten, vergde veel mentale energie, waardoor ze na de bijhorende tour zelfs een einde van haar carrière overwoog. Harvey nam de tijd om tot rust te komen en te herbronnen in Dorset, haar thuis- en geboortestreek. Dat is duidelijk te merken op dit nieuwe album: geen globale thema’s zoals bij de vorige twee platen, inspiratie vond ze deze keer in de eigen achtertuin. I Inside the Old Year Dying klinkt zo als het meest persoonlijke dat PJ Harvey sinds White Chalk gemaakt heeft.
Zij die White Chalk -niet geheel ten onrechte- maar een bleke, treurige bedoening vonden, kunnen we alvast geruststellen: het nieuwe album is dat niet. Waar Harvey toen de gitaar even inruilde voor een sobere, bij momenten dissonante piano, is de instrumentatie hier veelzijdiger, van intieme folk tot potige bluesrock, en klinkt haar gitaar opnieuw vertrouwd in de oren. De productie is deze keer ook rechttoe rechtaan, dus niet dat meer het volle geluid van Mercury Prize-winnaar Let England Shake. Op de songs geschreven die in drie weken geschreven zijn, horen we PJ spontaan en ongefilterd, alsof ze in onze huiskamer zit te spelen.
Al is het correcter om te stellen dat we niet in ónze living zitten, maar dat wij op bezoek zijn bij haar. De landelijke en bosrijke omgeving van Dorset (aan de zuidkust van Engeland) speelt een duidelijke factor op dit album. Maar stel daarbij geen sprookjesachtige taferelen voor. Het geheel baadt in een mysterie, waarbij het vaak verdwalen is in de nevel, maar waarbij gelukkig ook af en toe plaats is voor licht en ademruimte. Harvey’s stem heeft sowieso van nature die gespletenheid in zich: ze kan enerzijds zalvend en uitnodigend klinken, zoals bij het innige “Lwonesome Tonight” – geen typfout trouwens -, anderzijds kan ze even snel weer omslaan in een unheimlich gevoel. Zo loopt er toch een rilling over onze rug tijdens opener “Prayer at the Gate” of single “I Inside the Old I Dying”, en kijken we voor alle zekerheid toch af en toe over onze schouder heen.
Dat vervreemde gevoel wordt versterkt door het behoorlijk onbegrijpelijke taaltje waarin Harvey zingt. De teksten komen uit het poëzieboek Orlam dat ze vorig jaar uitbracht en is grotendeels in het lokale dialect geschreven. We kunnen min of meer achterhalen dat ze handelen over mystieke figuren als Wyman-Elvis, die bij monde van creatieve kompaan John Parish doodleuk ‘Love Me Tender’ begint te zingen in “August”, over ontsnappen in de wilde natuur, of over krijtwitte kinderen die we op de achtergrond horen tijdens “Autumn Term”. Wartaal is het dus zeker niet, sappige woorden als ‘clodgy’ of ‘puxy’ mogen voor ons dan niet veel betekenis hebben, gezongen klinken ze alleszins krachtig en goed. Het nadeel van deze taalkeuze is dat je als luisteraar vaak in onwetendheid vertoeft en dat die verwarring voor een rem zorgt op ons in inlevingsvermogen in de plaat.
En dat is niet het enige dat ons tegenhoudt om dit album vurig te omarmen. Het concept van naar een plaat vertaalde poëzie zorgt voor veel sfeer en eerder voor een, weliswaar geslaagde, soundtrack, maar de songs neigen te vaak naar impressies en blijven daardoor te weinig hangen. Ondersteund door spaarzame gitaren en subtiele elektronica klinken nummers als “Seem an I” of “All Souls” zeker charmant, maar slagen ze er niet in om echt te boeien. Wanneer we de onversneden versie van Harvey horen tijdens “A Noiseless Noise”, wat ons even laat terugdenken aan haar beginjaren, en onze hartslag de hoogte ingaat, moeten we op het einde van de plaat besluiten dat we zulke opwindende momenten te weinig beleefden. Niet zozeer omdat de muziek niet potig genoeg is, maar de songs zijn misschien te abstract om ons aan vast te klampen en aan op te trekken.
Hoewel wij deze plaat niet zullen grijsdraaien, zullen we er toch af en toe naar teruggrijpen om verder uit te spitten, waarbij we allicht vele muzikale nuances zullen horen openbloeien. De gelegenheidsfan van PJ Harvey zal sneller naar ander materiaal terugkeren, maar het zal de aficionado deugd doen om te horen dat dit icoon terug in het reine is met haar creatieve zelve. Om dat alleen al te horen en te voelen, maakt het deze plaat waardevol en de moeite waard om te ontdekken.
PJ Harvey tourt dit najaar door Europa. Zo is ze op 6 en 7 oktober in Paradiso, Amsterdam, en op 9 en 10 oktober in Koninklijk Circus, Brussel. Al deze concerten zijn ondertussen al hopeloos uitverkocht.
Facebook / Instagram / Website
Ontdek “I Inside the Old I Dying”, ons favoriete nummer van I Inside the Old Year Dying, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
