The Jesus and Mary Chain @ Trix: Stoffig sterk

We did it before and we’ll do it again: bands gaan kijken waarover men het collectief eens is dat ze al minstens een tijdje over hun hoogtepunt heen zijn, maar die de platen die hun hoogtepunten betekenden toch blijven grijstouren. The Jesus and Mary Chain is zonder twijfel zo’n band. Het werk dat ze maakten na hun rustpauze van 1999 tot 2007 komt niet tot aan de enkels van kleppers van het eerste uur Psychocandy (1985) en Darklands (1987). In 2015 gingen ze al eens op tournee met die eerste, en gisteren was het die tweede die de broertjes Reid na twee jaar uitstel toch nog integraal van stal haalden om hun door nostalgie bezeten publiek van een goede show te voorzien. Of de show er nu kwam om hun naderend pensioen te verzekeren, of om te beantwoorden aan de luide lokroep van fans, zullen we nooit weten. Die laatsten lieten zich alleszins niet echt horen tijdens de ticketverkoop, want de grote zaal van Trix was maar magertjes gevuld. Wie er was, werd echter getrakteerd op een fijne en foutloze vijftig minuten Darklands, aangevuld met singles van andere platen en nieuw(er) materiaal; en dit door een band die op veertig jaar tijd niet zozeer haar sound, maar wel ergens haar cool verloor.

In het voorprogramma zagen we Partisan, een trio uit Gent dat noisy post-punkgitaren omkleedt met donkere, melancholische vocals. De drie muzikanten zijn veteranen van de Belgische muziekscene, en brengen na verscheidend werk bij 1001 projecten hun muzikale invloeden tezamen in een verrassende mix. In de trage laagtes klonk dat soms Nirvana of de stofzuigers van My Bloody Valentine achterna; in de hoogte kreeg de set van de Gentenaars een veel hoger balladegehalte opgespeld; soms een beetje Bauhaus, soms een beetje Eurosong. Hun set was in feite samen te vatten met de titel van hun laatste plaat Savage Peace, waarbij vooral de instrumentale stukken voor de experimentele ‘savage’ zorgden en de vocals het geheel vredevol en ietwat serieus samenhielden.

Zoals steeds was Jim Reid bijna niet te zien wanneer hij het in rood- en blauwtinten – parallel met de cover van Darklands – verlichte podium opkwam. Te horen was hij wel, en dit bijna exact zo puur en tegelijk zo distorted als in 1987. Hoewel hun sound wonderwel overeind bleef na een pauze van bijna tien jaar en een schaarste aan nieuwe muziek, werd snel duidelijk dat ze hun cool ergens in de afgelopen veertig jaar wèl zijn verloren. Je m’en foutisme werd ingeruild voor ostentatief inlevingsvermogen en de iconische ontplofte coupe Einstein maakte in Jim Reid’s geval plaats voor een kantoormedewerkerskapsel en blazer. Hoewel hij naar eigen zeggen nooit graag frontman en zanger geweest is – hij verloor een weddenschap tegen zijn broer en kroop zo noodgedwongen veertig jaar achter de microfoon en op de voorgrond – was er anders dan vroeger weinig verzet van zijn kant te merken. Hij kroop niet achter de microfoon, maar raakte verstrikt in een dans met dat ding, een zicht waar je in de beginjaren van de band niet op moest zitten wachten.

In deze hoedanigheid, braaf en enthousiast, speelden ze de tien nummers van Darklands in de originele volgorde; van “Darklands” over grootste hit “April Skies” tot aan mooie afsluiter “About You”. Van de andere, meer dan twintig nummers uit de expanded edition van de plaat, hoorden we er geen enkel. De nummers waren niet werktuiglijk, maar wel heel jùìst uitgevoerd, zonder extra uithalen of kantjes. Na deze onafgebroken set wuifde het vijftal ons vaderlijk goedenavond om het eerste bedrijf van de avond af te sluiten.

Na een pauze van tien minuten – de band bestaat tenslotte uit een bende zestigers – bestegen de mannen het podium opnieuw voor ronde twee; zoals ze eerder aangekondigden, zou dat een greep à la carte zijn uit het hele oeuvre van The Jesus and Mary Chain. Aan de grijnzende gezichten – zowel op als naast het podium – was te merken dat iedereen warm liep voor een beetje meer schwung en variatie in dit stuk van de set. De nummers van Darklands zijn allemaal sterk, maar ze zijn ook bijna allemaal exact hetzelfde opgebouwd; melodieën en lyrics onderling inwisselbaar. Hoewel dat voor de comfortabele gezelligheid en vormelijke uniformiteit op dat album zorgt, is het fijn dat er live meer plaats is voor contrasten – voor afwisseling en spielerei.

Passeerden de revue: “Amputation” de openingstrack van Damage and Joy (2015), in een versie die bijna drie keer zo lang was als de studioversie. Noem het verrassend of net niet, maar de broeders Reid leken bij het spelen van de nieuwe nummers net iets meer (uit) te blinken dan tijdens deel één. Tijdens “Moe Tucker”, genoemd naar de drummer van The Velvet Underground en grote invloed voor (het drumspel van) de band, worden country- en Elvis-invloeden gemengd onder het vaste rockrecept. Met “All Things Pass“, het meest bekende en misschien wel beste lied van de laatste plaat, halen ze van alle nummers tezamen het onderste uit de kan en het meeste uit hun publiek. Afsluiter “I Love Rock ’n Roll”, een lied dat ook van Oasis had kunnen zijn, blijkt ideaal om de avond mee uit te wuiven.

Wetend hoe ze een show mooi en warmpjes moeten afsluiten, volgt als bisnummer nog het (in zomerkleuren) gedoodverfde “Just Like Honey”. ‘I’ll be your plastic toy’: we zouden dat nummer elke dag kunnen horen. Door dit nummer nog uit de brand te sleuren, wijst The Jesus and Mary Chain ons weer op hun fijne schrijfwerk en sterke melodieën, die de tand des tijds op alle vlakken hebben doorstaan.

Misschien is het niet zo erg om het vermoedelijk legendarische statuut van een plaat niet om de zoveel jaar bevestigd te zien, dachten we tijdens de eerste helft van de set. Darklands was en is nog steeds fantastisch, maar had haar populariteit ook minstens een beetje te danken aan de zeitgeist en de prachtige manier waarop haar uitvoerders die zeitgeist vertolkten èn onderschreven (zoals bijvoorbeeld mooi samengevat in het bekende interview met Bart Peeters). Nu dat laatste element iets of wat vervaagd is, voelt de plaat een beetje dakloos aan in de handen van haar uitvoerders. Los daarvan bewezen de vijf muzikanten zich ook nù nog relevant, zowel in het uitvoeren van ouder materiaal als in het verkopen van nieuwe songs.

The Jesus and Mary Chain hebben vermoedelijk weer nieuwe muziek in de pijplijn zitten, en hebben in het andere geval steeds nog een paar sterke jaren ’80-platen over om nog een leven lang verjaardagstournees rond te bouwen. Het wordt afwachten voor meer – hetzij nieuwe, hetzij nostalgische – passages van de band.

Fan van de foto’s? Op onze Instagram staan er nog veel meer!

Setlist:

Darklands
Darklands
Deep One Perfect Morning
Happy When It Rains
Down On Me
Nine Million Rainy Days
April Skies
Fall
Cherry Came Too
On The Wall
About You

Amputation
Something I Can’t Have
I Hate Rock ’n Roll
Cracking Up
Half Way To Crazy
Snakedriver
Moe Tucker
All Things Pass
I Love Rock ’n Roll

Just Like Honey
Never Understand