Na een reeks omzwervingen van vijf jaar bij onder andere Flying Horseman, Mark Lanegan Band en Dez Mona vonden zanger-gitarist Bert Dockx, drummer Steven Cassiers en bassist Frederic Lyenn eindelijk terug de tijd om nog eens een album te maken met Dans Dans. Dat album kreeg de titel Zink waarvan de band ons al een voorsmaakje gaf met de singles “Cinder Bay” en “Naiad”. Naar aanleiding van deze release babbelden we vanuit ons bureau met de drie leden over het creatieve proces van Zink, corona en hun livestream van vanavond in de Ancienne Belgique.
Hoe beleven jullie momenteel de lockdown? Valt het mee?
Bert: Ja, dat is voor ons alle drie anders en tegelijkertijd hetzelfde voor iedereen. Ik zie wel af van het feit dat ik niet kan optreden. Maar ça va, hé. Intussen is er licht aan het einde van de tunnel.
Tussen Sand en Zink zit er vijf jaar. Dat is wel vrij lang. Bij de vorige platen zat er minimum één à twee jaar tussen. Hoe komt dat eigenlijk?
Bert: Dat is een goede vraag… Ik weet het eigenlijk niet. We hebben alle drie complexe levens en het was supermoeilijk om gezamenlijk de tijd te vinden. We hadden alle drie familiale en muzikale verplichtingen. Het duurde gewoon wat langer om terug samen te komen. En tegelijkertijd hadden we ook geen zin om in een routine te vallen. Elk album heeft wel z’n eigen identiteit en ik denk dat we wel onze tijd kunnen gebruiken om iets te maken dat naar een andere richting gaat. Het is niet dat we bewust hebben geprobeerd om iets anders te doen. Ik denk dat dat meer komt door omstandigheden en door het feit dat we geen tijd hadden, waardoor het wat langer duurde om onze agenda’s op elkaar af te stellen. We zijn alle drie geëvolueerd als persoon en ook als band. Ik denk wat matuurder.
Steven: Ja, dat is exact wat ik wilde zeggen.
En hoe verliep het opnameproces? Ging dat vlot? Of was het toch wat zoeken?
Steven: We hebben voor deze plaat eigenlijk in verschillende delen gewerkt. Het eerste deel waar we aan de muziek werkten, was in de Droogdokken. Dat was een jaar geleden. Daar hadden we een repetitieperiode waar we tien dagen aan de haven in een havengebouw hebben gezeten om te repeteren. Vanaf dan zat er een jaar tussen. We waren alle drie intensief bezig met andere projecten en dan zijn we terug het repetitiekot ingekropen. En dan hadden we een tweede repetitieperiode waarna we aansluitend naar de studio gingen. Bij deze muziek ging er meer een rijpingsproces over dan bij de vorige platen, waarin de muziek meer aansluitend werd gemaakt. Wat wel tof is, want hierdoor kan je dingen laten bezinken, zaken proberen, opties weglaten die toch niet werkten.
Bert: Bij de vorige albums was het maken van de muziek een korte, intensieve periode vooraleer we de studio indoken. Zoals Steven net zei, was dat nu niet het geval. Dat heeft de muziek gedeeltelijk beïnvloed, de muziek is rijper. Frederic en Steven zijn allebei vader geworden, wat hieraan wel gelinkt kan worden. De muziek is meer matuur omdat we meer tijd namen. Er zijn meerdere fases geweest bij het herwerken van het materiaal. Psychologisch komt dat omdat we wat ouder zijn geworden. We hebben meer levenservaring.
Steven, je haalde ook aan dat er verschillende projecten zijn. Hoe kunnen jullie muzikaal het overzicht bewaren?
Steven: Bij deze plaat hebben we, denk ik, twee weken gewerkt aan de Droogdokken. Toen waren we echt van nul begonnen en hadden we elkaar al een hele tijd niet gezien. We kwamen samen, hebben opgesteld en zijn gewoon een beetje geacclimatiseerd aan elkaar. Er waren een aantal elementen die leuk waren om aan te beginnen. Frederic had bijvoorbeeld een andere gitaar bij. Normaal gezien speelt hij bas in onze band, maar nu heeft hij ook een baritongitaar. Dat gaf direct een heel andere klank. Er waren ook een paar nieuwe dingen bij de drums. Ik had een nieuwe dubbelpedaal bij. Het is niet dat dat heel ingrijpend is, maar dat zijn de kleine dingen die input geven om ergens aan te beginnen. Toen zijn we echt beginnen spelen en hebben we al spelend nummers gemaakt.
Bert: Het idee van Dans Dans is sowieso dat de optelsom of het resultaat voortkomt uit drie heel verschillende personen of culturen die samen iets maken. Vanaf dat wij samen zijn, maken wij met onze instrumenten één ruimte. Dan zijn wij Dans Dans. Het is niet moeilijk om die switch te maken. Ook als we ervoor met iets anders zijn bezig geweest. Dat is gewoon wat Dans Dans is. Dat is ergens ook mooi of wonderbaarlijk. Hoe lang dat wij elkaar ook niet hebben gezien, als wij samen terug spelen, zijn wij onmiddellijk terug dezelfde groep.
Steven: Je kan dat een beetje vergelijken met een vriendschap, hé. Er zijn heel veel vrienden die ik goed ken, maar je hebt ook vrienden die bijvoorbeeld in een ander land wonen, die je één keer op twee jaar tijd ziet, maar als je er mee aan tafel komt te zitten, dan gooi je het er direct terug uit. Dat is een beetje hetzelfde gevoel.
Ik voelde in de plaat ook een beetje woede of agressie. De nieuwe single “Naiad” had bijvoorbeeld op het einde een soort van blackmetal-gevoel, of iets als Godspeed You! Black Emperor. Is dat de emotie die jullie wilden tonen? Is er woede, of frustratie? Of was dat eerder een momentum?
Bert: Wij praten niet veel over die dingen, hé. Dat is gewoon wat er uitkwam toen we aan dat nummer zijn beginnen werken. Je haalt er nu één specifiek moment uit, maar ik denk dat onze muziek een heel brede waaier vormt. Opnieuw, we hebben elk ons temperament, onze emoties en dingen die we kwijt willen in de muziek. In dat nummer ging dat die richting uit. Totdat we dat nummer eerst begonnen spelen, voelden we die duisternis. En dan zijn we daar echt op beginnen werken en hebben we gezegd van: ‘oké, hoe kunnen we dat perfectioneren? Hoe kunnen we dat specifiek gevoel in deze track laten ontwikkelen?’ In “Naiad” was dat een heel donkere vibe. In “Cinder Bay” is dat meer speelser, een lyrische vibe et cetera. Ja, als het gaat over blackmetal is de Frederic wel on point. De meeste titels kwamen eigenlijk van Frederic. Hij heeft daar direct wel iets over te zeggen. Die titels hebben we zowat samen gezocht en samen gevonden. Bij de meeste songtitels kwam het basisidee toch van hem.
En vanwaar komt de albumtitel Zink?
Bert: Van de albumtitel weet ik eigenlijk niet meer hoe dat precies ging. Dat was een beetje heen-en-weer, pingpongen en dan ineens kwam de titel er: Zink. Je zal wel gemerkt hebben dat er zowel in de titels als in de twee clips veel referenties zijn naar water, vloeistoffen en mineralen. Zink is een mineraal en tegelijk een werkwoord. Mij persoonlijk begon het op te vallen dat er in veel van de muziek die we opnamen een soort van evolutie was binnen de track. In het begin brengt het je naar een heldere plek en na een tijd word je zowat ondergedompeld in een bad van klank. Dat deed mij denken aan het werkwoord zinken, maar tegelijkertijd is zink een mineraal en verwijst dat dus ook naar iets dieps, iets kostbaars onder de grond, iets waar je naar moet zoeken of graven om het te vinden.
Je zegt het zelf, de plaat heeft een beetje een verhaal, een hoog soundtrackgehalte. De clip van “Naiad” bestaat uit fragmenten van horror- en sciencefictionfilms. Hebben jullie er ooit zelf aan gedacht om een soundtrack voor een film te spelen of te maken? Of staat dat in de steigers?
Frederic: We hebben dat al eens gedaan in een museum in Antwerpen.
Bert: Ja, maar dat was geen film. Het museum had ons ooit gevraagd om iets rond film te doen. Die vraag kwam van dezelfde man die “Naiad” heeft gemaakt. Philippe Werkers had toen een soort van montage gemaakt van beelden. Het is wel belangrijk om te zeggen dat de associatie die je maakt met horror en sciencefiction, die in de clip van “Naiad zit”, dat is echt het perspectief van Philippe. Dat is niet per se onze wereld. Philippe is gewoon geobsedeerd door oude cultfilms, maar dat is echt wel zijn werk. We hadden geen invloed op die clip. Hij bedacht gewoon zelf een concept en heeft dat uitvergroot. We zijn heel blij met het resultaat maar het is niet zo dat wij hem hebben gevraagd om naar die sfeer te gaan.
Dit was de eerste keer dat Frederic zelf het artwork maakte. Waar verwijst het artwork naar?
Frederic: Ja, oorspronkelijk was er niet echt een idee. Ik heb uiteindelijk een paar tekeningen gemaakt met Chinese inkt. En dan is dat symbool uitgekozen geweest. Dat is een beeld van een appelboom met een druppel die naar beneden gaat. Ja, ik weet niet in hoeverre het moet gaan…
Bert: Die vraag die je net stelde over waarom Frederic het artwork nu maakte en bij de vorigen niet, hé… Wel, wij hebben nooit een plan. Zo werken die dingen niet. Er waren eerst andere ideeën, maar dan hebben we toevallig beelden van Frederic gezien. Toen was er een soort van connectie die Steven en ik maakten met die beelden. En zo was het idee ontstaan om een hoes te maken. Dan waren er verschillende beelden doorgestuurd, is er gemaild, over gebabbeld. Er is geen reden om te bedenken waarom dit nu van Frederic komt. Misschien is de volgende van Steven. Dat is gewoon hoe dat de dingen verlopen. Die dingen zijn moeilijk te benoemen. Wij werken nogal intuïtief en hebben niet op voorhand een concept dat we dan erna invullen.
Frederic: Bij het maken van een hoes en bij het kiezen van dat beeld zoek je wel naar iets dat genoeg nuance kan bieden en genoeg projectie biedt aan diegene die kijkt. Het beeld werd gezocht uit een reeks tekeningen die ik heb gemaakt. Ik ben daar ook naar iets op zoek gegaan dat voor interpretatie vatbaar blijft, dat iets suggereert. Dat was een reflectie die uit de muziek kwam zodat de inhoud suggestief genoeg blijft, zonder dat het dicteert hoe het ontvangen moet worden. In dat beeld van die hoes zie je dus in die druppels een reflectie van een raam.
Corona heeft ook wel een beetje aangetoond dat de cultuursector het financieel nogal moeilijk heeft. Hoe kunnen jullie financieel het hoofd boven water houden als alles dan drijft op die intuïtie?
Steven: Praktisch worden er wel plannen gemaakt, hé. We hebben ook gespaard. Bij de verkoop van elk album zetten we dingen aan de kant waardoor we een nieuwe plaat kunnen maken. Via ons management zit daar wel een heel plan achter. Maar ik denk dat wanneer je het inhoudelijk over de muziek hebt, over het creatieve proces, alles heel intuïtief gebeurt.
Bert: Voor veel kunstenaars is deze periode financieel sowieso een moeilijke periode. Dat weet iedereen. Dat is voor ons hetzelfde als veel andere mensen. Maar ik denk dat het moeilijkste voor Dans Dans het mentale is. Hoe graag wij ook albums maken en hoe trots we ook zijn op dit album. We zijn in de eerste plaats een liveband. Onze muziek is er om gespeeld te worden op een moment, om gedeeld te worden met een publiek. De communicatie tussen ons drie en het publiek is de essentie van Dans Dans. Uiteraard is deze periode voor ons nu wat moeilijk. Maar we geraken er wel door, hé. De ontlading zal groot zijn als we terug mogen optreden. Ik denk dat dat een grotere issue is dan het praktische of het financiële.
Het live-gegeven is dus belangrijk. Jullie doen een gratis livestream in de AB. Lukken de voorbereidingen goed?
Steven: Ja, wij beginnen maandag te repeteren. We hebben al eens doorgespeeld, ik denk dat dat goed komt. Het zal gewoon raar zijn dat er geen volk in de zaal zit. Maar dat komt goed. Het gaat heel tof zijn om onze plaat te vertegenwoordigen.
Mogen de fans zich ook verwachten aan oudere nummers? Of ligt de focus enkel op Zink?
Steven: Ik denk dat we vooral de nummers van Zink gaan presenteren en oude hits…
Bert: We hebben dat nog niet vastgelegd. Het kan dus zijn dat dat nog verandert en dat we het album in volgorde spelen. Maar zoals Steven zegt, voegen we er misschien nog oudere nummers aan toe, maar dat weten we eigenlijk ook nog niet zeker. Bij ons is het iedere keer zo dat als wij de muziek terug aanraken, dan wordt die ook herwerkt. Dat is gewoon hoe Dans Dans functioneert. Veel van deze songs hebben wij de eerste keer gemaakt en gespeeld toen we op residentie waren in de Droogdokken. Daarna hebben we er terug in de zomer aan gewerkt. Dan is die muziek veranderd. Dan hebben we het opgenomen in de studio en is het weer veranderd. En nu gaan wij opnieuw repeteren. We hebben buiten één repetitie twee maanden niet gespeeld en dan gaat die muziek weer een nieuw leven leiden. Bij Dans Dans is de muziek niet statisch.
Dan maken jullie ook geen setlist? Of wordt dat op voorhand even besproken?
Steven: Jawel, het gaat denk ik moeilijk zijn om er tijdens de stream andere nummers bij te nemen. Dat zal er een beetje van afhangen hoelang elk nummer van de plaat live gaat duren. Er is veel improvisatie. We kunnen het ook niet exact timen. Dat is ook een beetje de praktische kant. Maar we leggen wel op voorhand klaar welke nummers we achter elkaar spelen, maar dat kan ook nog wel eens wisselen, of zo.
Jullie bestaan nu meer dan tien jaar. Hebben jullie nog tips voor beginnende muzikanten of generatiegenoten om deze periode door te komen?
Steven: Ik geef nog les aan de Kunsthumaniora. Daar zijn heel veel jonge muzikanten. Ik denk dat dit voor de jongeren een heel zware periode is. Alle jonge muzikanten die nu willen spelen en jammen, mogen dat allemaal niet. Dat is heel zwaar. Als je nu zeventien jaar bent en aan lief wilt geraken, is dat allemaal niet zo evident. Dat is ook zo met muziek spelen. Alle gedreven gasten zitten nu al een hele tijd te wachten en dat is moeilijk. Ik zou alleen maar kunnen zeggen: volhouden, focussen op de muziek die je graag hoort, en proberen gemotiveerd te blijven. Ooit stopt dit, maar we kunnen natuurlijk niet zeggen wanneer.
Bert: Ik wil daar nog iets aan toevoegen, los van corona. Uiteraard is het nu extra moeilijk voor muzikanten. De media en cultuur zijn enorm gecommercialiseerd en het is moeilijk om een balans te vinden tussen enerzijds het aspect van de job als muzikant, een manier vinden om je geld te verdienen, wat we allemaal nodig hebben om te kunnen leven in deze samenleving. Via muziek is dat moeilijk. Dat wordt er niet gemakkelijker op. Anderzijds is er het artistieke aspect. Daarbinnen is het voor jonge muzikanten die onze muziek graag horen, denk ik belangrijk om heel eerlijk te luisteren naar jezelf en de muziek te maken waar je behoefte aan voelt om ze te maken. Dat kan lang duren, vooraleer je dat moment vindt. Het is niet de gemakkelijkste weg om van muziek uw job te maken, om er geld mee te kunnen verdienen, maar dat is wel de beste manier om uiteindelijk muziek te kunnen maken die andere mensen kan raken en inspireren.
Je zei daarstraks dat jullie alle drie uit verschillende culturen kwamen. Uit welke subculturen kwamen jullie dan voor Dans Dans? Of in welk circuit waren jullie daarvoor actief?
Bert: Toen ik dat woord cultuur gebruikte, bedoelde ik dat niet heel letterlijk. Dan bedoelde ik dat elk van ons zijn levensloop heeft. Elk heeft zijn muziek waar dat hij naar luisterde, die hem als muzikant en als luisteraar vormde in de jazz- en improvisatiescene. Dat is wat wij delen. Los daarvan luisterde ik lang voor dat we elkaar kenden naar muziek waarvan de andere twee misschien geen fan van zijn. Je kan die vraag aan ons individueel stellen, denk ik. Er is geen gezamenlijk antwoord.
Wat zijn dan volgens jullie zowat de groepen of artiesten in het binnen- en buitenland die wij vanuit Dansende Beren of eender wie in de gaten moeten houden?
Bert: Ik heb net gespeeld met de Brusselse band Don Kapot. Ik kan die band wel aanraden, dat is een goeie band. Die hebben hun eigen ding, een soort van afro-punk jazz. Die mannen hebben hun eigen wereldje gecreëerd wat dat ik wel sterk vond. Ik heb recent genoten van het nieuwe album van Floating Points met Pharoah Sanders, een electronica-artiest met een oude jazzsaxofonist. Dat is een van de nieuwe dingen die ik heb beluisterd en wel straf vond. Als het om nieuwe muziek gaat, luister ik vaak wel electronica. Ik had Floating Points recent ontdekt en vind dat die los van Pharoah Sanders heel knappe dingen heeft gemaakt. Dat zijn de twee dingen waar ik nu aan denk.
Steven: De laatste jaren heb ik echt heel weinig geluisterd naar de nieuwe dingen. Ik hoor soms via de leerlingen wel dingen passeren. Als ik tijd heb om naar iets te luisteren, dan is dat niet zozeer om nieuwe dingen te ontdekken maar eerder om te ontspannen. Dan grijp ik terug naar de dingen waarnaar ik vroeger luisterde. Dan zijn dat meer de klassiekers als Miles Davis Quintet. Dat vind ik heel schoon. Ook Mark Turner en heel de scene daar rond vind ik fantastisch. Dat zijn geen hippe, nieuwe bands. Ik ben momenteel niet mee met de nieuwe bands, sorry. Allez, niet dat ik ze niet goed vind, want als ik er iets van hoor, valt dat wel mee. Maar het is niet zo dat ik er momenteel actief naar op zoek ben of zo.
Frederic: Ik vind in het algemeen de mensen die mij omringen het meest interessant. De laatste internationale bands die ik hoorde, kwamen van Mike Patton. Sampa the Great vond ik best aangenaam. Dat is hiphop, een andere stijl, maar interessant. Bij de jongere generatie hoor ik de laatste tijd vaker Franse muziek. In Frankrijk gebeurt er vanalles. De laatste plaat die ik zelf heb opgelegd, is van Low. Dat vind ik heel mooi en ik grijp vaak naartoe. Maar ja, bij de nieuwigheden… Er is niet veel waar je nu naar kan gaan kijken, hé. De ontdekkingen gebeuren op een heel andere manier als je niet geconnecteerd bent. Ja, dat is gewoon anders. Ik ontdek veel liever live.
Bert: Zoals als Frederic zegt over live, ik ga heel graag kijken naar liveoptredens. Ik mis dat nu natuurlijk. Het is heel fijn om mensen bezig te zien die hun eigen universum hebben. Ik heb niets liever dan dingen te horen die ik nog niet ken, of dat nu oud of nieuw is, om als luisteraar uitgedaagd te worden. Om iets anders te horen dan wat ik gewoon ben. Dat gaat dan niet per se iets worden waar ik dan elke dag naar ga luisteren. Ik sta altijd open voor nieuwe klanken. Als ik iets wil horen dat al bestaat, dan luister ik daar naar, hé. Ik ben niet geïnteresseerd in de nieuwe Beatles of Xenakis. Dan luister ik gewoon liever naar The Beatles of Xenakis. Ik word graag verrast.
Steven: Voor mij heeft nieuwe muziek trouwens ook niks te maken met muziek die per se van nu is, of wat er nu gaande is in de wereld waarin ik mee moet zijn. Nieuwe muziek ontdekken, kan evengoed een klassiek stuk zijn of iets oud waar je op gewezen wordt door een vriend en waar je ineens een connectie mee maakt. Dan gaat het voor mij over de emotionele kant en niet over welke bands er interessant zijn. Wie er wat aan het doen is, is iets dat mij minder interesseert. Ik vind het fantastisch om nieuwe dingen te ontdekken die mij op een andere manier of dezelfde manier opnieuw raken.
Frederic: Ik wil nog even inpikken op wat dat Steven en Bert zeiden. Wij horen toch vaak dat het niet zo is dat als een plaat een jaar oud is, dat de muziek niet meer vernieuwend kan zijn op het moment dat je die ontdekt. Ik ben onlangs nog heel hard ontroerd geweest door een klassieke compositie die geschreven is in de vijftiende eeuw. Het is belangrijk dat dat niet zo wordt vastgeklampt aan een bepaalde tijdsgeest. Dat is niet altijd waar. Het is niet omdat iets in een bepaalde tijdsgeest is gemaakt, dat het geen impact meer kan hebben.
Maar voelen jullie ook niet een beetje de ratrace? Een tijdje geleden vertelde Thibault Christiaensen van Equal Idiots in Welcome To The AA dat ze nieuwe muziek moesten maken om te kunnen meedraaien in het festivalseizoen van 2022. Voelen jullie ook die stress van: als we niks maken, worden we niet geboekt?
Frederic: Ja, soms worden we daar wel op gewezen. Wij maken sowieso elke dag muziek, hé. Of daar nu iets uitkomt of niet.
Bert: Dat is wel zeker hoe de muziekindustrie nog altijd werkt. Je moet nog altijd nieuwe muziek naar buiten brengen om nieuwe aandacht te genereren. Ik denk niet dat dat voor ons zo’n groot probleem is. We vinden dat leuk. Het is dus niet zo dat wij een gigantische druk voelen om nieuwe muziek te maken, maar we zijn blij om nieuwe dingen te maken.
Frederic: Bij hen is dat anders, natuurlijk. Het hangt er natuurlijk vaak van af hoe dat je u in de markt wil presenteren. Er zijn bands die al een fanbasis hebben en er zijn er die nog een markt aan het zoeken zijn. Nick Cave heeft bijvoorbeeld een grote fanbase en blijft ook dingen maken.
Bert: Ja, maar die heeft ook gewoon goesting om nieuwe dingen te maken.
Frederic: Vanuit ons standpunt houden wij meer rekening met het interne proces dan dat vanuit de markt. Daar kan je toch geen rekening mee houden.
Jullie hadden vroeger een cassette uitgebracht: Live at Roma 2014. Komt er ook nog zoiets voor de fans van die livestream in de AB? Wordt de show opgenomen?
Steven: Dat weten we nog niet, maar ik heb nog wel wat dingen in mijn zak steken die we binnenkort op het publiek kunnen loslaten. Het konijn Bert en demon Fred zitten daar ook in. Ik ga het misschien nog geheim houden, hé. We gaan misschien nog wel wat dingen vrijgeven aan het publiek omdat het nu echt lang geleden is dat we hebben kunnen spelen, en het misschien nog lang gaat duren voordat we terug echt live gaan kunnen spelen.
Bert: De uitgaves van de ep Worm en de cassette zijn achteraf beslist. Het is niet zo dat we die muziek toen live aan het spelen waren voor die releases. We nemen af en toe gewoon live dingen op. Voor de AB zijn we nu gewoon aan het werken om een zo goed mogelijk optreden te geven. Maar dat gaat achteraf denk ik sowieso een eigen leven leiden, want het zal achteraf wel te bekijken zijn op de site van de AB of op YouTube. Dan zien we wel.
Steven: Ik denk dat onze focus nu ligt op het naar buiten brengen van onze plaat. We willen zoveel mogelijk mensen bereiken.
Zink verschijnt op 23 april via Unday Records en wordt online gratis voorgesteld vanuit de Ancienne Belgique op 21 april.
