© CPU – Bert Savels (archief)
Groot zijn in de niche – dat is de status die Steven Wilson zichzelf al ruim drie decennia mag aanmeten. In de hoogdagen van grunge en ander alternatief gitaargeweld sloeg hij met Porcupine Tree een eigenzinnige weg in. De progrockband blies het geluid van tal van psychedelische bands uit de jaren zeventig nieuw leven in. Vlak voordat zijn hoofdproject tijdelijk werd stilgelegd, begon de multi-instrumentalist in 2008 aan een solocarrière. Hij behield moeiteloos zijn bestaande fanbase, maar door samenwerkingen met onder meer Opeth wist hij ook een progminnend metalpubliek aan zich te binden. Door telkens binnen een conceptueel kader te werken, verheft hij zijn albums en tournees tot kunstvormen. In ons recente interview over zijn nieuwste album The Overview ging hij daar uitgebreid op in. Na zeven jaar afwezigheid in ons land mochten we zijn wijze woorden nu ook live ervaren — in de ravissante setting van het Koninklijk Circus.
Opgedeeld in twee sets en zonder voorprogramma tekende hij eigenhandig de krijtlijnen van zijn universum uit. De eerste set bestond uit een integrale uitvoering van het eerste deel van zijn nieuwste album. Verlicht door één enkele spot begon Wilson meteen loepzuiver met zijn sopraanstem in “Objects Outlive Us”. Tegelijk met de intredende duisternis maakten we ons, samen met hem en zijn band, op voor een haast filmische beleving. De lichtproductie en zijn perfect op elkaar ingespeelde begeleidingsband lieten niets aan het toeval over. Gaandeweg werd het geheel daardoor wat te steriel, maar dat leek het publiek niet te deren. Zij genoten zichtbaar van de experimentele lagen die zorgvuldig op elkaar werden gestapeld. De abstracte ruimtevisuals, met hun betoverende kleurverschijnselen, prikkelden evenzeer en nodigden uit om even helemaal van de wereld weg te zijn. De overgang naar “The Overview” verliep soepel en oppergeconcentreerd. Het leek eerder een prestigeproject, al werd het wel degelijk geapprecieerd.
© CPU – Bert Savels (archief)
Om aan de hitte van de spots te ontsnappen, laste de Britse frontman een pauze van een goed kwartier in. Daardoor kregen we ons tijdsbesef even terug, al zou dat niet lang duren. De tweede set was een klassiekere show, waarin hij samen met zijn fans in een soort tijdscapsule stapte. De rit terug naar de aarde werd intenser ingezet, met een spontane en gevarieerde interactie met het publiek. Wilson was zich er immers van bewust dat hij geen ‘echte hits’ op zijn naam heeft staan — laat staan dat hij toegankelijke muziek maakt. De eerder Pink Floyd-achtige aanpak was zeker in het begin soberder. Opnieuw nam hij solo het voortouw, ditmaal bij “The Harmony Codex”, achter de synths en volledig verzonken in zijn eigen wereld. Voor meer uptempo gitaar- en baswerk was het wachten tot “Luminol”, waarbij de stuwende baslijnen spontaan handgeklap uitlokten. Het voelde even als rock-‘n-rolltaferelen voor muzikanten die liever uren slijten in een studio of repetitieruimte.
Voor de meer jazzy ritmes was vooral drummer Craig Blundell een revelatie — zijn spel was om duimen en vingers bij af te likken. Geen moment ging hij onderuit, wat de rest van de band de ruimte gaf om zachte coupletten moeiteloos om te buigen naar eigenzinnige progmetal. Het publiek liet alles gretig op zich afkomen. Naarmate het volume toenam, steeg ook het gejoel en gingen de armen de lucht in. Het kon eigenlijk niet extreem of ‘weird’ genoeg zijn — een aanpak die nu ook navolging krijgt bij bands als King Gizzard & The Lizard Wizard. De afwisseling tussen staand en zittend publiek gaf de band extra energie om geregeld een tandje bij te steken. De Porcupine Tree-cover “Dislocated Day” was een regelrechte aanslag op onze ziel en zintuigen. Ook de lichtproductie was strak gesynchroniseerd met het geluid. Daardoor ging er soms wat spontaniteit verloren, maar Wilson maakte dat ruimschoots goed door het publiek geregeld te bedanken of te lachen met zijn eigen excentriciteit.
© CPU – Bert Savels (archief)
En zo bleef het, vreemd genoeg, boeiend doorgaan. Maar bij “No Part of Me” nam Wilson zelf even gas terug. Het stevige gitaarwerk van “Vermillioncore” bleek nog steeds niet genoeg om zijn eigen honger — of die van de zaal — te stillen. Gelukkig bood het vroege aanvangsuur nog ruimte voor een bisronde. De toegift bleef echter opvallend ingetogen. Misschien was een visuele overgang hier gepaster geweest om de sfeer vast te houden. De zogenaamd obscure single “Pariah” voelde immers aan als lichte kost na de intensiteit van wat eraan voorafging. Toch bleek Ninet Tayeb niet helemaal afwezig: op het grote scherm verscheen haar gezicht in zwart-wit, subtiel maar raak. De echte climax werd echter opgespaard voor “Ancestral”. Daarin dook Wilson opnieuw zijn melancholische universum in, maar ditmaal met meer tekstuele variatie en een spanningsopbouw die zich als een komeet de ruimte in slingerde. De band hield het strak, het licht ademde mee, en het publiek gaf zich nog één keer volledig over. Een overdonderend slot? Niet per se. Wel een met stijl, finesse en een stille belofte: dit verhaal is nog lang niet uitverteld.
Steven Wilson treedt op 22 mei op in AFAS Live in Amsterdam.
Facebook / Instagram / Website
Setlist:
Set 1
Objects Outlive Us
The Overview
Set 2
The Harmony Codex
King Ghost
Luminol
What Life Brings
No Part of Me
Dislocated Day (Porcupine Tree-cover)
Harmony Korine
Impossible Tightrope
Vermillioncore
Pariah
Ancestral
