Van Morrison @ Koningin Elisabethzaal: Gelukkig beter dan op plaat

De afgelopen jaren waren niet de beste jaren voor Van Morrison. De legendarische singer-songwriter sprak zich uitdrukkelijk uit tegen de covidvaccins op Latest Record Project: Volume 1 en dat werd hem door heel wat mensen niet in dank afgenomen. Hij bracht nadien wel nog wat albums uit, wederom bol van de te makkelijke maatschappijkritiek, waardoor zelfs de diehardfans zich begonnen afvragen waar de geniale muzikant van nummers als “Moondance” en “Into The Mystic” heen was. Moving On Skiffle, dat dit jaar verscheen, mag zelfs geen poging tot redemptie genoemd worden, want de Noord-Ier speelt daarop namelijk enkel covers van klassiekers; stuk voor stuk in skiffleversie. Muzikaal zat de plaat best wel nog verfijnd in elkaar, maar de lange speelduur van anderhalf uur deed het allemaal de das om.

De daling van zijn populariteit, die ondanks de omstandigheden nog best meevalt, zorgde er wel voor dat Morrison voor het eerst in achttien jaar weer een Belgische zaalshow gaf in plaats van bepaalde festivals te headlinen. Desalniettemin verkocht hij zowel de Koningin Elizabethzaal als het Koninklijk Circus vrij makkelijk uit, maar wie kwam om de hits te horen was er op voorhand aan voor de moeite. Wie zelfs maar één origineel nummer van de legende wou horen, zal ook wat teleurgesteld geweest zijn, want coverplaat Moving On Skiffle werd in zijn geheel gespeeld en dat was het dan ook.

Natuurlijk was de grote vraag dan of het live minder langdradig zou klinken dan het op het album deed en gelukkig was dat wel het geval. Zijn zevenkoppige band excelleerde al snel in muzikale levendigheid. Ook Morrison zelf, die tijdens “Streamline Train” met zijn harmonica opkwam terwijl zijn band al bezig was, klonk swingend en was doorheen de hele avond perfect bij stem. Toch bleef het wel steeds gestructureerd, met duidelijk afgestemde momenten voor solo’s van verschillende instrumenten en jams. Morrison fungeerde af en toe zelfs als een soort dirigent, door weinig opzichtig te gesticuleren wie wanneer mocht invallen of moest stoppen.

Wanneer het tempo een beetje wegzakte, werd het allemaal helaas een tikkeltje minder onderhoudend, maar gelukkig leek Morrison dat zelf ook wel aan te voelen. Zijn harmonica werd tijdens “I Wish I Was an Apple on a Tree” ingeruild voor een elektrische gitaar en dat bracht meteen wat meer schwung en een andere dynamiek binnen het geheel. De muzikale sfeer veranderde doorheen de avond wel nog enkele keren, waardoor we dus niet voortdurend vast zaten aan het eendimensionale stereotype van het skifflegenre. Zo flirtte “Come On In” door het ritme van de contrabas en de piano met jazz. Dat Morrison dan ook nog zijn saxofoon boven haalde, zorgde ervoor dat het flirten meteen in een serieuze romance oversloeg. Het leverde hem voor het eerst een echt luid applaus op, van een publiek dat niet bepaald extatisch was, al had dat ook wel met de setting te maken. Door de snelle overgangen tussen de nummers en natuurlijk het zittende publiek in de Koningin Elisabethzaal, werd de interactie beperkt tot wat kort applaus tussen de nummers. Dat Morrison zelf ook de hele avond – met uitzondering van het voorstellen van zijn band tijdens “Cotton Fields” – helemaal niets zei tegen het publiek zal daar ook wel niet aan hebben bijgedragen.

Hier en daar werd wel een poging gedaan om wat meer sfeer in de zaal te brengen, zoals tijdens “This Loving Light of Mine”, waar een poging tot meeklappen al zeer snel weer uitdoofde. Toch waren er ook momenten waarbij de hele zaal tot leven leek te komen. Zo werden de nummers richting het einde gemiddeld langer, wat op zijn beurt betekende dat er meer ruimte was voor instrumentale jams en solo’s op eender welk instrument. Het waren dan ook die solo’s die veel applaus opleverden, vermoedelijk door de bewondering van het niveau waarop ieder bandlid zijn instrument beheerste.

Ook Hank Williams’ “Cold Cold Heart” duurde om en bij de tien minuten, maar wist nu wel voortdurend te boeien, wederom door de muzikale intermezzo’s. Natuurlijk hadden die ook kunnen beginnen vervelen na een eindje, maar Vans band was van een dusdanig hoog niveau dat wat ze speelden steeds genoeg verschilde van wat al de revue gepasseerd was en iedereen ook wel iets indrukwekkends uit zijn mouw kon schudden, mocht het toch op de een of andere manier in herhaling gedreigd hebben te vallen. Tijdens “Green Green Rocky Road” ging het er dan weer volledig anders aan toe, ondanks dat het wederom zeer lang duurde. Het lied kabbelde voortdurend verder en werd een echt verhaal, dat het geheel een filmisch gehalte gaf.

Daarna ging Morrison ook heel even van het podium, waarna hij al snel weer terugkwam bij zijn band, die in tussentijd had blijven doorspelen. Het was nogal vreemd en het werd alleen maar vreemder toen hij na een korte “Worried Man Blues” weer het podium verliet, deze keer definitief. Zijn band jamde daarna nog een dikke tien minuten door, met wederom solo’s van iedereen. Er werd zelfs voor het eerst van de avond echt volwaardig meegeklapt met het ritme van de muziek en het is toch wel frappant dat dat net gebeurt wanneer Morrison er niet meer is, al zou dat te maken kunnen hebben met de afwezigheid van Van als dirigent die alles zeer gestructureerd in goede banen wou leiden. Verder was met name de backingzangeres die tijdens de jamsessie alle aandacht trok met ferme vocale uithalen terwijl ze “Three Little Birds” op het ritme van “Worried Man Blues” bracht. Het bezorgde ons voor het eerst en voor het laatst van de avond kippenvel, al was het toch vooral heel raar dat we de laatste tien minuten haast vergaten dat we op een concert van Van Morrison zaten. De Noord-Ier blijft een eigenwijze en soms bizarre artiest, maar enkel zo’n artiest had een anderhalfuur durende skiffleplaat live tot een goed einde kunnen brengen.

We moeten toegeven dat we gezien de laatste albums met niet al te hoge verwachtingen naar het concert van Van Morrison gingen, maar hij bewees wel dat dat volkomen onterecht was. Moving On Skiffle werd live voorzien van de levendigheid en bezieling die het in eerste instantie mistte en door de fantastische begeleidingsband werd ook het merendeel van de langdradigheid er uitgefilterd. Toch is het opmerkelijk en ook wel jammer dat een artiest met een discografie als die van de Noord-Ier zich live volledig beperkt tot andermans nummers. Dat een artiest graag zijn nieuw materiaal live wil brengen, begrijpen we best, maar wanneer dat ook nog eens allemaal covers zijn, kunnen we toch niet anders dan nadien wel wat blijven hunkeren naar pakweg “Brown Eyed Girl” of “Gloria”. Dat hij uiterst eigenwijs is, blijkt maar weer eens, maar we kunnen het nieuwe gedaante van Van Morrison wel smaken. De truc is vooral om weg te denken dat hij dezelfde persoon is als de Van Morrison van vijftig jaar geleden.

Setlist:

Streamline Train
Sail Away Ladies
Yonder Comes a Sucker
Travellin’ Blues
I Wish I Was an Apple on a Tree
The Streamlined Cannon Ball
Careless Love
Freight Train
Come On In
I’m Movin’ On
Greenback Dollar
Mama Don’t Allow
I’m So Lonesome I Could Cry
In the Evening (When the Sun Goes Down)
The Gypsy Davy
Cold, Cold Heart
Cotton Fields
No Other Baby
This Little Light of Mine
Green Green Rocky Road