Is het einde van Swans nabij? De mythische groep rond Michael Gira lijkt op zijn laatste adem uit te lopen. De intussen zeventigjarige Gira heeft altijd op het uiterste geleefd, waarbij de oorverdovende en louterende concerten slechts een momentopname tonen. Als pioniers van het no wave-genre stonden ze in de jaren tachtig op gelijke hoogte met Einsturzende Neubauten en de jonge Nick Cave. Al snel onderging Swans transformatie na transformatie tot ze met To Be Kind in 2014 hun magnun opus uitbrachten.
De huidige bezetting van Swans weet nog steeds hun stempel op apocalyptische en verschroeiende postrock te plaatsen. In 2022 bracht Gira de solo-akoestische plaat Is There Really A Mind? uit met allerlei demotracks die nu met volledige bezetting uitgediept zijn tot een volwaardige Swans-plaat waar fans twee uur zoet mee zijn. Met The Beggar lijken Gira en zijn zwanen toe te werken naar een zwanenlied. Duidelijker dan op “Paradise Is Mine” wordt het ook niet: ‘Is there really a mind? / Am I ready to Die?‘ vraagt Gira zich luidop denkend af. Het onverholen “Michael Is Done” windt er ook geen doekjes om. Over een instrumentale passage, dat rechtstreeks uit een recent Godspeed You! Black Emperor-album lijkt gehaald te zijn, herhaalt Gira op mogelijks profetische wijze dat hij ermee klaar is.
Thematieken van vergankelijkheid en nietigheid zijn alomtegenwoordig en worden alleen maar versterkt door de hypnotiserende neofolk passages. “Unforming” plaatst die vergankelijkheid tegenover een zeemzoet sonisch pallet met belletjes, pedal steel en lieflijke akkoorden. Terug naar de kindertijd, van as tot as, vrijheid en verlossing. Het lijkt wel de soundtrack voor een hemelopname van een van de meest beruchte frontmannen van de afgelopen decennia.
Als “Unforming” de hemelopname was, dan is de titeltrack “The Beggar” die er meteen op volgt de vlucht naar de hel. Tien minuten lang voelt het alsof de lucht uit de longen gezogen wordt. ‘My love for you will never end’, bezweert Gira, waarna een pijnigende kreet ons door een finale martelaarsgang loodst. Misschien is het ondertussen wel duidelijk, maar The Beggar is geen makkelijke plaat. “No More Of This” moet dan soelaas bieden voor de dreiging die eraan voorafging, maar de momenten van licht en hoop, hoewel vaak zeemzoet en oprecht mooi, staan altijd in een context van opgave en verlossing. Dat Michael done is, wordt met ieder nieuw nummer meer en meer duidelijk. “Ebbing” zorgt voor het volgende enorm louterende moment in het twee uur durende opus. Emoties worden aan hun lot overgelaten terwijl de zeskoppige band ons vijf minuten lang overdondert met een bevrijdende lading sonisch geweld.
Bij “Why Can’t I Have What I Want Any Time That I Want” begint The Beggar wel echt door te wegen. Echt vernieuwende ideeën beginnen plaats te ruimen voor fysieke, muzikale afmatting. Aflsuiter “The Memorious” weet ons ook niet meer helemaal te overtuigen. Zoals het Swans betaamt is ook The Beggar een album met een marathon aan verwacht uithoudingsvermogen. De laatste loodjes wegen het zwaarst en bij The Beggar is dat niet anders. Voorlaatste nummer “The Beggar Lover (Three)” is met zijn 43 minuten een ware uitputtingsslag in de vorm van een absolute mastodont van een geluidscollage. Neem al het werk dat Swans de afgelopen veertig jaar heeft uitgebracht en condenseer alles in een kakofonie van bijna drie kwartier. Het is overweldigend, afmattend en een loodzware beproeving. Tergende drones worden afgewisseld met schelle strijkers en beklijvende koorzangen. Het eerste uur van The Beggar kon mooi zijn, maar hier wordt het geduld van de luisteraar helemaal op de proef gesteld. Wie de schoonheid in de lelijkheid kan terugvinden zal er mogelijks wel iets transcendentaal uit kunnen halen. Voor de doorsnee luisteraar lijkt ons dit echter een paar bruggen te ver.
Of The Beggar echt de zwanenzang is die ze doet uitschijnen valt nog te bezien. Als dit niet het einde van de band is, betekent het dan ongetwijfeld wel het einde van deze periode van Swans. Kan Michael Gira zichzelf hierna nog heruitvinden is nog maar de vraag. Wat wel duidelijk is, is dat fans weer zoet zijn om zichzelf te verliezen in een knoert van een plaat aan de hand van Gira en zijn zwanen.
Wie Swans live aan het werk wil zien kan op 16 november terecht in de Botanique.
Facebook / Instagram / Website
Ontdek “Unforming”, ons favoriete nummer van The Beggar, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
