Bikini Kill @ De Roma: Safe space voor vrouwen in punk

Begin jaren negentig groeide er onder jonge vrouwen een beweging via cassettes en fanzines die ze uitdeelden en doorgaven. Vóór ‘Girl Power’ een lege marketingslogan werd, pepten de meisjes elkaar zo op om een plaats te durven innemen. Midden in deze nieuwe riot grrrl-beweging stond Bikini Kill. Met de charismatische Kathleen Hanna als de ideale frontvrouw eigende de band zich harde, snelle muziek toe om geweld tegen vrouwen aan te klagen. Hun feminisme werd de leden in het uiterst mannelijke punkwereldje niet in dank afgenomen. In 1997 gaf de groep er de brui aan, maar sinds 2019 is ze terug. In De Roma kwam Bikini Kill afgelopen avond bewijzen dat het feminisme nog lang niet dood is.

Als je de index openslaat van Vivien Goldmans boek Revenge of the She-Punks, staat de Zuid-Londense punkgroep Big Joanie net boven haar idolen van Bikini Kill. Drummer Chardine Taylor-Stone liet in deze feministische muziekgeschiedenis optekenen dat Big Joanie een stem wil geven aan mensen van kleur in een hoofdzakelijk wit muzieklandschap, en in het bijzonder aan vrouwen. Vorig jaar verliet ze de groep, waardoor Stephanie Phillips en Estella Adeyeri in De Roma de hulp kregen van twee jonge gastmuzikanten, die evenwel in de achtergrond verdwenen. Door hun serene opkomst kwam opener “Happier Still” binnen als een overrompeling. Phillips maakte indruk met haar mature, nasale stem die ze verzorgde met sipjes citroenthee tussendoor. Adeyeri’s lichtere zangstem was hierop een mooie aanvulling. Ze moedigde het publiek aan met ‘Dance, be weird, it’s a safe space’. Spek naar de bek van de sociaal geëngageerde jonge luisteraars in de zaal, die ook de Free Palestine-boodschap enthousiast onthaalden. Big Joanie creëerde zo een sfeer van gelijkgestemde zielen die elkaar met veel liefde steunden. Dankzij die energie eindigde de set een stuk overtuigender dan ze startte, met het romantische “In My Arms”, en ten slotte de opzwepende bas van Estella Adeyeri en een snedig zingende Stephanie Phillips in “Fall Asleep”.

Nog voor Bikini Kill startte, wilde Kathleen Hanna het cliché uit de weg hebben dat ze blij was om voor het eerst in Antwerpen op te treden. De groep stak van wal met “New Radio” en “This Is Not a Test”. Prima keuzes, maar buiten wat huppeltjes van Hanna in een roze glitterjurk oogde het geheel wat statisch. Mogelijk waren de bandleden nog niet helemaal bekomen van hun eerste, intense tourdagen, waaronder een stop op Primavera Sound Barcelona, waar we ze op de derde festivaldag zagen. In dat geval hielp het hen niet dat alle showeffecten van hen moesten komen, want er was geen verdere podiumaankleding, beeldprojectie of kleurrijke lichttechniek. Ook de toeschouwers waren volgens Hanna nog te stilletjes, hoewel ze al sinds de eerste noten uitbundig dansten. Ze hoefde de riot grrrl-leuze ‘Girls to the front!’ niet eens uit te spreken om een dominant vrouwelijke eerste rij voor zich te hebben. De ongeschreven dresscode voor m/v/x was luipaardprint, bij voorkeur in combinatie met felgekleurde haren en combat boots.

Het enthousiasme in de zaal nam meteen toe toen de zangeres een revolutie eiste: het signaal dat “Double Dare Ya” eraan kwam. Dertig jaar nadat Bikini Kill het nummer schreef, sloeg het nog steeds in als een bom. Hanna kronkelde tijdens het zingen over het podium en zocht op haar knieën oogcontact met het publiek, dat was gestart met crowdsurfen. Haar schrille timbre en de kracht waarmee ze zong, waren op zichzelf al een ‘fuck you’ aan al wie vindt dat haar boodschappen niet gehoord mogen worden. Ze kon in de loop van het concert schreeuwen als de stormwind, maar evengoed verleidelijk fluisteren of sneren met veel sarcasme.

De groepsleden schoven regelmatig door op de instrumenten, wat telkens de focus weer verscherpte. Drumster Toni Vail nam door de set heen driemaal de microfoon over. Op die momenten pakte Kathleen Hanna de bas vast. Terwijl het eerst leek alsof alle charme van Hanna moest komen, haalde ook Vail haar dansmoves boven van zodra ze aan het zingen sloeg. Haar zangstijl was beter gearticuleerd en directer, maar door de zonnebril op haar neus gaf ze een afstandelijkere indruk. De meest begaafde drumster was ze in elk geval. Ondanks de wissels toonden de vrouwen van Bikini Kill weinig interactie met elkaar. Alleen na “Carnival” gebaarde Hanna naar de anderen dat ze het volgende nummer wilde schrappen (wat uiteindelijk dankzij een blik op de setlist “Resist Psychic Death” bleek te zijn). Gelukkig zat “Capri Pants” nog wel in de show, het luchtigere lied waarin Hanna toegeeft dat het toch leuk kan zijn verliefd te zijn op die zwijnen van mannen.

‘If you are a man, stop fucking yelling at me’, raasde de zangeres na wat onverstaanbaar gejouw uit de zaal even later. Geen idee of ze er na dertig jaar bagger naar haar hoofd te krijgen een nultolerantie tegen had ontwikkeld of deze tirade deel van de opvoering was, maar wij konden de aanwezige mannelijke minderheid niet van kwade wil verdenken. In elk geval kreeg Hanna er veel steun van vrouwelijke fans voor, en was het een vlot bruggetje naar “Demirep”. Geen enkele andere band is zo succesvol in de woede om het onrecht tegen vrouwen uit te schreeuwen, ook wel omdat Bikini Kill in bijna elk nummer op datzelfde nageltje hamerde. Gelukkig zonder de muzikaliteit uit het oog te verliezen.

Uiteraard kon Bikini Kill De Roma niet verlaten zonder haar viering van het coolste meisje uit de buurt. ‘Wordt dit een vrolijke of deprimerende versie?’ vroeg Kathleen Hanna voor ze aan “Rebel Girl” begon. Het was een overbodige vraag, want de schare fans had hun enthousiasme het hele optreden lang vastgehouden, inclusief bij de minder bekende delen uit het oeuvre. Bij het horen van hun hymne zongen de riot grrrls in het publiek luid mee. Hanna kreeg zelfs een beha voor de voeten geworpen, wat haar een lach deed ontglippen. De Prozac mocht in de kast blijven.

Bikini Kill is allerminst milder geworden met de jaren, en maar goed ook. Het showgehalte moest vooral van de vrouw aan de microfoon komen, afwisselend Kathleen Hanna en Tobi Vail. Het publiek toonde van begin tot einde zijn (of liever: haar) toewijding, met de zangkoren bij “Rebel Girl” als ultieme teken van verbondenheid. Het wilde gedans werd alleen maar overtroffen door de groteske armzwaaien en sprongen van Hanna zelf. Met een repertoire van snelle, scherpe nummers bood Bikini Kill ons er op korte tijd een omvattend overzicht van in De Roma.

Vanavond zet Bikini Kill de emancipatiestrijd voort in Melkweg.

Fan van de foto’s? Op onze Instagram staan er nog veel meer!

Setlist:

New Radio
This Is Not a Test
Don’t Need You
Jigsaw Youth
Feels Blind
I Hate Danger
In Accordance
Double Dare Ya
Carnival
Capri Pants
Tony Randall
For Only
Distinct Complicity
Demirep
Reject All American
Alien She
No Backrub
Sugar
Hamster Baby
Tell Me So
Star Bellied Boy
Lil Red
Suck My Left One