Een blik op zijn Spotifypagina zou het je misschien niet meteen vertellen, maar William Doyle heeft een omvangrijke discografie op zijn naam staan. De Engelsman bracht al in 2009 zijn eerste muziek uit, een inmiddels moeilijk te vinden album met de goed gevonden titel Born in the USB. Vervolgens richtte hij met enkele vrienden de groep Doyle & the Fourfathers op, waarmee hij een langspeler en enkele ep’s opnam. Toen al was het duidelijk dat we met een talent te maken hadden—luister maar eens naar het aanstekelijke “Welcome to Austerity” of het met de tijdmachine uit het britpopdecennium teruggehaalde “Summer Rain”—maar zijn carrière begon pas goed en wel in 2012, toen hij The Quietus-redacteur John Doran een cd met solomateriaal bezorgde tijdens een optreden.
Die cd groeide namelijk uit tot Total Strife Forever, zijn eerste langspeler onder de naam East India Youth. Stolen Recordings schonk het album in 2014 een bredere uitgave, waarna het prompt werd genomineerd voor de prestigieuze Mercury Prize. Dat is een hele verdienste voor een nieuwkomer zonder enige naamsbekendheid, maar we begrijpen de keuze nog steeds: elf nummers lang creëert Doyle een wonderbaarlijk eigen universum. Daarbij maakt hij geregeld wilde draaien—de synthpop van “Dripping Down” en rauwe techno van “Hinterland” lijken op het eerste gehoor niet eens bedoeld om op hetzelfde album te staan, laat staan meteen na elkaar—maar door de zorg waarmee het eindproduct is samengesteld, krijg je als luisteraar nooit last van muzikale whiplash. Zeven jaar later is ons enthousiasme nog steeds vergelijkbaar met dat van een kat die naar het lichtje op de muur grijpt: oh, waar gaat hij nu heen?
Na nog een langspeler met bijbehorend allesverslindend tourschema besloot Doyle in 2016 om East India Youth op stal te zetten. Sindsdien maakt hij opnieuw muziek onder zijn geboortenaam. Pas drie jaar later verscheen uiteindelijk het in beperkte kring bejubelde Your Wilderness Revisited, waarop de synths van weleer grotendeels plaats moesten ruimen voor akoestische gitaren, blazers en strijkers. Zo zijn we twee alinea’s later eindelijk in het heden aanbeland, en dat heden is opvolger Great Spans of Muddy Time, die heel anders tot stand kwam: de Brit nam de muziek enkel analoog op, waardoor het onmogelijk werd om achteraf nog aan de details te sleutelen. Die werkwijze gaf hem een enorm gevoel van vrijheid. Het levert een ietwat wisselvallige plaat op die duidelijk het product is van passie en plezier, maar ons vooral ook doet hunkeren naar een middenweg tussen dit experiment en de gepolijste producties van weleer.
Dat Great Spans of Muddy Time niet volledig kan overtuigen, is voor een stuk te wijten aan de blijvend aanwezige schaduw van Total Strife Forever. De twee albums verschillen in stijl, maar de aanpak van Doyle lijkt wel dezelfde te zijn geweest: een langspeler samenstellen uit een erg diverse, eclectische collectie nummers. Op Total Strife waren de resultaten subliem: het gelijknamige leidmotief bracht orde in de chaos, die als gevolg meer als een doordachte soundtrack voor een experimentele film dan als een willekeurig samenraapsel ging aanvoelen. Great Spans klinkt in vergelijking iets te veel als een cassette waarop de man thuis een hoop leuke fragmentjes heeft verzameld. In dat opzicht heeft het een stuk meer gemeen met de vele ambientprojecten die hij tussen 2016 en 2018 op Bandcamp plaatste: allemaal bieden ze aangenaam achtergrondgeluid, maar nooit laten ze echt de blijvende indruk van een “Turn Away” achter.
Het eerste nummer is nochtans gelijk een voltreffer. “I Need to Keep You in My Life” zit vol voorbeelden van de nieuwe werkwijze, waarvan de net onzuivere zang het meest opvalt. Ergens rond de derde minuut lijkt een instrument te willen fungeren als stemvork, maar Doyle houdt voet bij stuk. Op een ander album hadden we dit onder ‘kritiek’ ingedeeld, maar omringd door de persistente ruis van het analoge opnamemateriaal heeft het juist iets erg charmants. De artistieke waarde van stemvervormers wordt wat ons betreft te vaak over het hoofd gezien door critici, maar feit is wel dat ze in hun streven naar perfectie een tikkeltje menselijkheid wegnemen. De William die we hier horen, op zijn negenentwintigste paradoxaal nog steeds een koorknaap, lijkt dit te zingen op een gezellig privéconcert in onze woonkamer.
Helaas kent niet al het materiaal een dergelijke intieme schoonheid. Met name de kortere nummers—zie “Shadowtackling”, “St. Giles’ Hill”—klinken eerder als stukjes van een incomplete puzzel waar we op zolder op zijn gestoten. Ze zijn wel leuk ingekleurd, maar vormen samen geen indrukwekkend plaatje. Op eerdere albums behoorden elektronische ontdekkingsreisjes als “Entirety” juist tot onze favorieten, maar het minder voor de hand liggende materiaal op Great Spans of Muddy Time lijkt vaak ‘experimenteel’ met ‘onafgewerkt’ te verwarren. Tijdens het nogal gefragmenteerde middenstuk van de plaat kijken we dan ook vooral uit naar “Semi-bionic”, een (voor de gelegenheid in ruis gedrenkte) klassieke Doyleballade. Hierna weet het album zich gelukkig nog enigszins te herpakken: “A Forgotten Film” is veruit het boeiendste instrumentaaltje, en het afsluitend duo zet ons met liefde terug op aarde neer.
Het is in zekere zin moeilijk om kritiek te leveren op Great Spans of Muddy Time, want William Doyle is volledig geslaagd in de opzet die hij voor ogen had. We horen een muzikant die de muziek heeft gemaakt die hij wilde maken, vrij van grenzen, verplichtingen en het eindeloze toewerken naar een ideaal. Dat gegeven speelt het album ook parten, maar een perfecte versie van Great Spans zou als een rond vierkant zijn: die dingen gaan gewoon niet samen. Het stond dus eigenlijk al vast dat dit de minst overtuigende langspeler van de Brit zou worden, al moet ook wel gezegd: als dit je carrièredieptepunt is, dan mogen de meeste muzikanten wel héél jaloers op je zijn.
