De laatste weken leek ‘Black Mirror’ neergestreken te zijn in Londen. In de metro ging een mysterieuze advertentie over de tongen: ‘Do you have trouble remembering your dreams? Here at ANIMA we’ve built something we call a Dream Camera. Just call or text our number and we’ll get your dreams back’ stond er naast een potloodtekening van een eenzame ruimtevaarder. Wie het aandurfde om het nummer te bellen, kreeg vervolgens een even bevreemdende boodschap te horen. Naarmate de campagne wereldwijd werd uitgerold door middel van affiches, kranten en flyers, ontdekten speurneuzen al snel dat dit gerelateerd was aan Thom Yorke. Geen verrassing, want de frontman van Radiohead is nooit verlegen om een geheimzinnige stunt om de muziek van zijn band te promoten.
Het product dat gediend wordt door de campagne is echter een stuk groter en ambitieuzer dan verwacht. ANIMA is namelijk niet alleen de titel van het nieuwe soloalbum van Thom Yorke, het is ook de titel van de bijhorende film die tegelijk op Netflix verscheen. Niemand minder dan regisseur Paul Thomas Anderson (‘Magnolia’, ‘There Will Be Blood’, ‘Phantom Thread’) werd ingezet om op een cinematografisch en choreografisch verbluffende wijze de nieuwe muziek van Thom Yorke te visualiseren in een vijftien minuten durende one-reeler.
ANIMA was al van voor de aankondiging een crossmediaal project met een gericht concept, maar uiteraard blijft de muziek de spil hiervan. Waar de verwachtingen voor Yorke’s solowerk liggen, is moeilijk te bepalen. Veel die-hard Radioheadfans zijn al door het dolle heen omdat ze iets nieuws toebedeeld krijgen, anderen zijn sceptisch of geen liefhebber van de glitchy elektronica die we te horen kregen op albums als Tomorrow’s Modern Boxes en The Eraser. Desalniettemin voelen we dat ANIMA Thom Yorke’s meest volmaakte soloalbum tot nu toe is. Herkenbaar, maar meer uitgediept en urgenter dan ooit. Zowel op instrumentaal als tekstueel vlak.
Het album vertolkt dan ook veel van de gevoelens waar Thom Yorke eerder in zijn carrière over zong. De somberheid en duisternis die ook boven de muziek van Radiohead’s A Moon Shaped Pool hangt, is ook voelbaar op ANIMA en met zijn teksten heeft Thom Yorke veel weg van de eenzame ruimtevaarder op de affiche, of de man die op de albumcover in een drukke stad tuimelt. Meer dan twintig jaar na OK Computer zingt de muzikant namelijk nog even beeldend over het verdwalen in de hectiek van onze maatschappij. ‘Goddamn machinery / Why don’t you speak to me? / One day I am gonna take an axe to it’, klinkt het bijvoorbeeld op “The Axe”.
Die mistroostige en venijnige blik van Thom Yorke komt even sterk terug in de beats op het album. Een nummer zoals de opener “Traffic” kon evengoed op zijn vorige elektronische plaat Tomorrow’s Modern Boxes staan; het klinkt claustrofobisch en ontwricht met zijn zwalpende bassen en glitchende beats. Toch is de muzikant hoorbaar gegroeid in dit genre. Daar waar we bij zijn eerdere soloplaten de indruk hadden dat hij onwennig zijn tenen in de elektronische muziek dompelde, horen we op ANIMA een fantastische productie. Zijn werk klinkt nu vol en warm. De sound heeft hij samen met Nigel Godrich perfect en doelgericht vormgegeven, gesculpteerd met verrassende details.
Bijgevolg is er de ruimte om de luisteraar te boeien met een brede waaier aan ideeën. Die creatieve vrijheid bood de mogelijkheid om het verbluffende “Twist” te laten schitteren op ANIMA. Het zeven minuten durende nummer laat ons van de ene verrassing in de andere vallen. Een mix van Thom’s haperende stem en zachte falsetto leiden ons door een trip van ijle synths en – bizar genoeg – de juichende kinderen die we ook op Radiohead’s “15 Step” horen. In het midden maakt het lied een uiterst subtiele maar doeltreffende omwenteling naar een hemels slotstuk. Dit is Thom Yorke op zijn grootst.
“Not The News” is nog zo’n hoogtepunt op de plaat. Op het eerste gehoor klink het als een onsamenhangende wolk van bliepjes, maar naarmate het lied vordert, valt alles in zijn plooi. Doorheen het rasterwerk van ritmes en loops klinkt Yorke abstract en koortsig, maar schiet hij dankzij zijn overgave raak: ‘A fortune teller / With sea bird feathers / Cue the sliding violins / In sympathy, yeah’. Een aantal loodzware synths gooien nog wat gewicht in de strijd voordat het nummer zichzelf volledig vernietigt.
Op een groot deel van ANIMA keert Thom Yorke de spiegel naar alle chaos in onze wereld, maar soms werpt hij ook zijn blik naar binnen. Hij is inmiddels een man met veel levenservaring geworden en dat leidt tot mature songs zoals “Dawn Chorus”. Thom zingt op een manier waarop we hem nog niet veel hebben gehoord in zijn werk. Er heerst moeheid en uitputting in zijn stem: ‘I don’t like leaving the door shut / I think I missed something / But I’m not sure what’. Het klinkt mijmerend en blaakt van wanhoop, maar bevat ook veel schoonheid. Al zeker in de context van de kortfilm.
Al die somberheid en duisternis zou op veel albums nefast kunnen zijn. Thom Yorke had zijn muziek kunnen laten verdrinken in een oeverloze poel van melancholie, maar dat doet hij niet. ANIMA klinkt namelijk op veel momenten ontzettend groovy. Enkele luchtige hi-hats en een prominente baslijn maken van “Impossible Knots” een kleurrijk en plezierig nummer. Een sluwe beat en catchy bassen zorgen er dan weer voor dat “I Am A Very Rude Person” een bijzonder helder moment brengen in het midden van het album. Vooral de minimalistische gitaarloop op het einde is iets dat je niet verwacht op een zwaar elektronisch album als ANIMA, maar wel ontzettend goed werkt.
Er was een tijd dat Thom Yorke’s solowerk ietwat aan de kant geschoven werd – bestempeld als een uitstapje om wat te experimenteren met elektronische muziek. Die tijden zijn wat ons betreft voor goed verleden tijd. ANIMA is groots. ANIMA is een project waar Thom Yorke gewicht aan gehangen heeft. Zijn visie op onze onstuimige maatschappij weet hij – net als op veel Radioheadalbums – beeldend om te zetten naar wat zijn meest verfijnde en volmaakte soloproject tot nu toe is. In combinatie met de prachtige kortfilm en de bevreemdende virale campagne is ANIMA zelfs uitgegroeid tot een concept dat het zuiver muzikale overstijgt.
