De universele taal van de rock en pop is het Engels. In het westen volgen naast onze moedertaal op gepaste afstand het Frans, Duits, Spaans en Portugees. Een zoektocht in een willekeurige platenkast of favorietenlijst op Spotify levert niet snel een album in het Maori op. De Nieuw-Zeelandse Marlon Williams slaat na drie gevierde studioalbums de beruchte nieuwe weg in en verrast met een album in zijn moerstaal: het Maori.
Marlon Williams heeft een stem alsof hij een houten klankkast in zijn borst heeft, een natuurlijke echo. Die stem maakt hem een gevoelige cowboy; het ene moment klinkt hij diepdonker en het volgende bijna vrouwelijk. Zijn eerste soloalbum Marlon Williams (2015) leverde hem direct wereldfaam op en werd opgenomen in prestigieuze jaarlijsten. Het vervolg Make Way For Love (2018) bevestigde zijn talent. “Nobody Gets What They Want Anymore” met Aldous Harding en “Beautiful Dress” laten geen luisteraar onberoerd. En een ieder die hem heeft zien optreden weet dat hij op het podium, als ware hij Jacques Brel, alles geeft. Williams is geen artiest die wat liedjes komt spelen. Hij komt zijn ziel en zaligheid openbaren. Na jaren achtereen vrijwel onophoudelijk getourd te hebben, bleek hij echter roofbouw op zijn lijf gepleegd te hebben. Rondreizen en optreden is niet per se een gezonde vorm van leven. Hij koos ervoor om de voet van het gaspedaal te halen en terug te gaan naar huis, naar Lyttelton, Nieuw-Zeeland.
Williams is niet de eerste artiest die op een zeker moment in zijn carrière wil herbronnen, herijken en opnieuw beginnen, sommigen doen het zelfs bij herhaling. Marlon Williams zet echter een stap extra. Niet alleen keerde hij terug naar Nieuw-Zeeland, hij wendde zich ook tot de taal van zijn voorouders: het Maori. Het is de taal en naam van het Polynesische volk dat zich enkele eeuwen eerder dan de Europeanen vestigde in Nieuw-Zeeland. ‘Deze taal is een gereedschap dat iets in mij losmaakte,’ zegt Williams in de documentaire die is gemaakt over het proces dat hij doorliep bij het maken van deze plaat. Hij volgt in zekere zin zijn landgenote, en nog veel grotere wereldster, Lorde, die eerder al een aantal nummers in het Maori opnam. Het verschil is dat zij die vanuit het Engels vertaalde terwijl Williams het hele album heeft geschreven en opgenomen in het Maori.
Lorde zingt mee. “Kāhore He Manu E”. Het is een prachtig duet met een poëtische tekst. ‘De maan scheurt en het bloedt melk’. Ook vooruitgeschoven single “Aua Atu Rā” heeft een beeldende taal en geruststellende zinnen als: ‘Ik heb geen verwachtingen. Het maakt niet uit. Maak je geen zorgen.’ Veel nummers hebben een koor dat het gevoel van een terugkeer in een gemeenschap versterkt. Williams is niet alleen, integendeel. Het nadeel lijkt even dat hij ons daarmee uitsluit. De taal is een mooie klanktaal, maar staat ver van ons begrip af. Het is dan ook verrassend hoe snel de nummers herkenbaar klinken. Al bij een tweede luisterbeurt zou je willen meezingen, ware het niet… Williams maakt muziek zoals hij dat altijd al deed, met fijne gitaarriffs en kalme akkoorden op piano. Door de samenzang klinkt het ook als volksmuziek, maar dan wel van de verfijnde soort. “Whakamaettia Mai” doet denken aan de Buena Vista Social Club. Het is muziek die er altijd al geweest is, die altijd al in ons hoofd zat. We wisten het alleen niet.
Muzikaal is Marlon Williams nog nooit zo toegankelijk geweest. Je zou haast willen dat hij een commerciële knieval had gemaakt en toch enkele nummers in het Engels had gezongen, maar de grote charme is natuurlijk dat hij dat juist niet doet. Dit is een bijzondere plaat. Een vreemde eend in de bijt. Zet je hart open en Williams grijpt je bij de lurven, dwars door de taalbarrière heen.
Luister naar “Rere Mai Nga Rau”, ons favoriete nummer van Te Whare Tīwekaweka, in onze in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
