De Nederlandse Elmer creëerde een kleine rel door deel te nemen aan De Slimste Mens met een plaksnor, staat op het podium in mannenondergoed met een dj-hond en zingt over seks hebben met je vader. Daarnaast is ze een kritische rapper die vrijdag haar nieuwe ep uitbrengt en daarrond heeft ze veel te vertellen. We zaten samen met de veelbelovende rapster en kropen eventjes in haar hoofd.
Voor de mensen die Elmer nog niet kennen: hoe zou je haar omschrijven?
Elmer is iemand die heel veel wezens is in één wezen. Ze is een rapper en muzikant die zich laat inspireren door verschillende genres en is zowel vrolijk provocerend met een humoristische knipoog als kwetsbaar, eerlijk en verdrietig.
Zou je Elmer omschrijven als een hedendaagse superheld of eerder een antiheld?
Elmer is zeker een antiheld. Elmer is een sukkel.
Elmer is een sukkel?
Ja, ja! Sukkels zijn altijd veel interessanter. Helden vind ik saaie personages. Ik leef mezelf altijd meer in met personages die sukkels zijn, doordat ze niet moreel perfect zijn. Als je niet perfect bent, kan je kritiek op jezelf geven en via jezelf kan je heel harde grappen maken over de wereld rond je. Je komt minder goed weg met kritiek als je neerkijkt om de wereld, maar als je zelf uiteindelijk de loser bent kan je veel meer en veel hardere kritiek geven. Daarom ben ik op het einde van “Je Vader” (met als tekst ‘Ik neuk je vader zonder condoom’, red.) degene die achterblijf met een kind dat ik helemaal niet wil. Elmer is een loser, een verliezer en heeft daarom meer te zeggen.
Laten we vieren dat het leven totale chaos is en niemand weet wat die doet
Er hangt trouwens een coole poster van Gorillaz achter je. Grote fan?
Ik ben écht een heel grote fan en Gorillaz is een zeer grote inspiratiebron. Ik heb een gigantische collectie van die band.
Hoe heeft Gorillaz Elmer dan geïnspireerd?
Ik ontdekte Gorillaz toen ik in groep zeven zat en dat was voor mij een enorme eyeopener. Ik zag als tienjarige de videoclip van “Dare” op televisie en voor het eerst herkende ik me in iemand. Het springende cartoonmeisje, dat ben ik. Wat ik ook zo vet vind aan Gorillaz is dat het veel groter is dan de muziek. Er zit een hele wereld rond met het verhaal van die personages en de band. Als puber, en nu nog steeds, vond ik dat zo waanzinnig om in te duiken. Gorillaz heeft mijn liefde voor strippenboek en kunstvormen waarbij er een wereld wordt verzonnen aangewakkerd. Nu wil ik met Elmer bouwen aan een eigen wereld, met eigen regels.
Je brengt ook echt je eigen wereld mee als je optreedt. Je hebt een dj-hond, een opvallende outfit met een snor en een wasdraad met kleren aan op het podium hangen. Vanwaar deze keuze voor deze specifieke attributen?
Ik heb die dingen heel intuïtief gekozen. Ik werk voor een groot deel in theater en daarin is alles heel psychologisch, dramatisch en onderbouwt. Met Elmer ga ik daar tegenin door gewoon te luisteren naar een vuurtje in mijn onderbuik. Later besef ik dan pas waarom ik die keuzes maak. Het verhaal achter die hond is dat ik gewoon heel graag een hond wil, maar later besefte ik ook dat het komt uit mijn liefde voor dingen die kleurrijk en kinderlijk zijn. Tegelijkertijd is dat een leuke mix met de ranzige teksten die ik heb waardoor er meteen een rare wereld creëer die zichzelf tegenspreekt.
Tegenwoordig zijn veel optredens in hiphop of popmuziek met een backingtrack. De muziek wordt gewoon van een tape afgespeeld en dat is bij mij ook zo. Veel artiesten nemen dan een dj mee, die niet altijd veel te doen heeft. Dat wilde ik uitvergroten door van een hond mijn dj te maken en zo een soort metagrap te maken.
Is het dan een vorm van kritiek ook?
Niet helemaal, doordat ik het uiteindelijk ook nog zelf doe. Het is eerder een soort spiegel waardoor ik zelf harder besef dat het grappig is dat artiesten hun muziek van een tape laten spelen.
Met die snor en het kostuum en de onderbroeken speel je met gender op het podium. Is dat een bewuste keuze?
Nee, helemaal niet. Iemand vroeg me onlangs wanneer ik die snor voor het eerst heb aangedaan en ik kon het me oprecht niet meer herinneren. Dat toont ook aan dat het heel natuurlijk voor mij aanvoelde. Ik dacht op een gegeven moment dat dat lollig zou zijn en achteraf besefte ik dat dat ervoor zorgt dat ik me meer een personage voelde. Het zorgde er ook voor dat mijn nummers plots een andere wending kregen doordat er op het podium een vrouw als man staat. “Je Vader” krijgt een andere connotatie als ik eruit zie als een vader. Wat gebeurt er dan? Wat betekent dat? Dat weet ik zelf ook niet. Het zorgt wel voor verwarring en ik wil het publiek uitnodigen om daar hun eigen verhaal van te maken.
Ik heb een nummer dat “Nothing Ontploffing” heet en dat gaat over het ervaringen van een paniekaanval tijdens seks. Dat is een heel persoonlijk lied voor mij, maar om dat als man te zingen roept veel vragen op. Het nummer is niet gemaakt voor vrouwen, want ook mannen kunnen dat meemaken. Toch vertrekt het voor mij uit mijn ervaring als vrouw zijnde en wat gebeurt er als ik dat met een snor zing? Dat voelt bevrijdend.
Je stond afgelopen zomer samen met je dj-hond op Pukkelpop en Lowlands. Allebei op dezelfde dag en allebei als vervanging van een andere artiest. Wat vond je van die dag?
Dat was echt ge-wel-dig. De hele dag was een droom. Ik was op stap met mijn team en we hadden het heel goed voorbereid waardoor er op geen enkel moment ook maar een beetje stress was. We wisten het pas enkele dagen op voorhand dat ik op Pukkelpop en Lowlands zou staan, maar de show met de hond bestond al, dus ik moest niet nog snel een nieuwe show verzinnen. We konden gewoon doen wat we hebben en daardoor heb ik er zo hard van genoten. Genieten was de grootste opdracht die ik mezelf had opgelegd die dag.
Het blijft toch indrukwekkend dat je op dezelfde dag in twee landen hebt opgetreden.
Dat ging eigenlijk hartstikke goed. Er was heel veel tijd tussen de shows door, dus het was niet erg dat we even in de file stonden. Het was die dag wel heel erg warm en de auto had geen airco. Dat was het enige minpunt van die dag. (Lacht) We hadden uiteindelijk wel geluk. Eens ik had toegezegd om op Pukkelpop rond de middag te spelen, kwam het aanbod van Lowlands om op dezelfde dag te spelen. Omdat ik nog een kleine artiest ben ging ik ervan uit dat ze me rond de middag wouden programmeren, dus dat lukte gewoon niet om te combineren. Toen kwam ik er achter dat Lowlands Elmer in de avond wou laten spelen. Toen ik besefte dat ik de twee kon combineren was het echt feest!
Terecht! Ondertussen heb je nog een reden om te vieren, want je hebt een nieuwe ep die er zit aan te komen. Hoe was het maakproces van Elmers?
Het was zeer chaotisch, zeer leuk en zeer stressvol. Het hele project zit als een kaartenhuis in elkaar doordat alles zeer precies gepland was. Ik wist op voorhand wanneer we de nummers zouden maken, wanneer we ze zouden opnemen in Londen en wanneer ik mezelf een week in een green screen studio zou opsluiten om allemaal video’s en sketches op te nemen die bij de muziek horen. Dat hebben we allemaal op anderhalve maand gedaan, dat was insane! Dat ga ik nooit meer doen. Ik ging dood.
De ep is daardoor echt een momentopname van alle gevoelens en gedachten die ik had in de drie weken waarop die is gemaakt. Als mensen me vragen wat mijn muziek betekent, dan moet ik mezelf nu die vraag stellen doordat alles zo snel gebeurde. Dat was van tevoren wel de bedoeling. Het pleidooi van de ep is dat de mens uit meerdere mensen bestaat, dus het mag eclectisch zijn en de luisteraar mag alle kanten worden opgeschoten. Iets dat ook gebeurde tijdens het maakproces. Als alles zo snel moet gebeuren, dan betekent dat ook dat je niet van je kop kan gaan zitten. Dan moet je op heel veel ideeën snel ‘ja’ moet zeggen en gewoon door moet gaan. Dat ik dat samen kon doen met mijn goede vriend Steven Ivo maakte het wel echt een feest ook.
Ik ben echt heel trots op Elmers. Het is een nieuwe stap in mijn carrière als muzikant. Ik ben hier plots mee begonnen en sindsdien is het eigenlijk heel snel gegaan. Dat is spannend doordat ik zelf nog in de experimenteer en ontdekfase zit. Ik ben nog opzoek naar mijn eigen sound en sla de plank soms nog mis. Dat mag. Maar dat is spannend als er al zo veel publiek bij komt kijken.
Gaat het soms te snel denk je?
(Denkt) Neen. Het gaat snel, maar dat toont dat er nood is aan het vrouwbeeld dat ik uitdraag, ook als dat soms een manbeeld is. Er is ruimte voor de kinderlijke kleurigheid van Elmer gemixt met alle thematieken waar ik het over heb. Dat dat meteen aansloeg heeft me enorm verrast en ontroert me nog steeds. Ik vind het geweldig dat er een publiek blijkt te zijn voor wat ik doe. En dat er steeds meer ruimte is voor zo veel fenomenale vrouwelijke artiesten in zowel Nederland als België. Vrouwen staan momenteel aan de top en dat is waanzinnig cool. Daarnaast is het mentaal ook wel intens en moet ik echt leren omgaan met het plotse succes. Ik ben erg onzeker. (Lacht)
Als ik een politiek statement wou maken had ik een beter nummer gemaakt
De nieuwe ep heet Elmers, meervoud. Je haalde het ook al een paar keer aan tijdens dit gesprek en op het einde van “Wij” herhaal je ‘Wij zijn meerdere mensen’. Wat bedoel je daar precies mee?
Waar Elmers voor mij over gaat is dat we mensen vaak in een… (denkt) Ik heb een hekel aan het woord hokje, doordat het vaak een verkeerde associatie opwekt en het is ook niet helemaal wat ik bedoel. Maar we gaan mensen vaak labelen met een soort van archetype: vriend, moeder, neef, leraar… en zo ook tot iemand waar ik het niet mee eens ben, iemand waar ik van hou… Dat doen we razend snel. Het is normaal dat we dat doen en vaak doen we dat uit een liefdevolle beweging, maar het is wel belangrijk om daar kritisch op te blijven. Door die archetypen krijgen we verwachtingen van anderen en van onszelf. Je maakt voor jezelf een soort verhaal waarin je bijvoorbeeld zegt dat je niet graag nieuwe dingen doet of het niet leuk vindt als mensen je onderbreken. Nu zou je verstelt staan als je wist hoe vaak je jezelf tegenspreekt als je beseft dat je plots wel iets durft. Of dat je zei dat je nooit zou vreemdgaan, maar het dan toch gebeurd is.
Je bent zo veel verschillende versies van jezelf en die komen naar buiten door de verschillende relaties die je hebt en de verschillende contexten waarin je leeft. Als we het onszelf gunnen om die vele versies te zijn, zowel voor onszelf als voor de mensen om ons heen dan kunnen we veel milder zijn voor onszelf en voor elkaar. Dan kunnen we onszelf tegenspreken en fouten maken. We vinden het eng als we een beeld van iemand vormen en die plots iets doet dat daar niet aan voldoet. Dat voelt als controle verlies. We hechten nu waanzinnig veel waarde aan identiteit. Dat is het gevaarlijkste dat je van iemand kan afnemen. ‘Je mag niet zeggen dat ik zo ben, want ik weet dat ik zo ben!’ Waarom ben je het niet allebei? Dat. Dat bedoel ik met deze ep. Ik hoop met Elmers op een vrolijke manier te zeggen ‘ik ben dit, en dit! En ook dit! Ik heb dus geen idee wie ik ben, maar laten we vieren dat het leven totale chaos is en niemand weet wat die doet!’
Een ander stukje tekst dat ons opviel was ‘Als je me niet snapt, is het niet mijn probleem’. Wordt Elmer misbegrepen?
De tekst is ontstaan vanuit een frustratie over de media toen ik daar voor het eerst mee in aanraking kwam. Ik werd zo snel gereduceerd tot een politiek statement, een missie en dit en dat. Ik merkte dat ik zo hard moest vechten om meer dan één ding te zijn. Continu werd ik gelabeld en labels zijn zo oninteressant en dooddoenend. In heel veel interviews werd er me gevraagd naar de betekenis en de kritiek die ik zou geven in “Je Vader”. ‘Dat is waarschijnlijk een statement omdat mannen dat soort teksten mogen maken en vrouwen niet’, zeiden ze me dan, maar ik bleef maar zeggen ‘nee, het is gewoon een dom nummer!’ Als ik een politiek statement wou maken had ik een beter nummer gemaakt. Laat mij het recht hebben om domme shit te maken. Door die interviews en de media verloor ik de controle over het beeld dat mensen zich van mij vormden en dat is iets dat ik nu moet leren accepteren.
In de afgelopen twee antwoorden zeg je eigenlijk dat de media jou wel in een hokje duwt, ondanks dat je dat zelf niet interessant en niet leuk vindt. De media ziet ‘Wij zijn meerdere mensen’ dus niet, ze dringen één Elmer op.
Ja, precies. Ik weet ook niet goed hoe ik daar mee moet omgaan. Nu ben ik het veel aan het uitleggen, maar soms denk ik ook dat ik gewoon meer verwarring moet creëren. Misschien ga ik op een gegeven moment daarom volledig in een personage te kruipen. Ik merk dat ik veel moeite heb met situaties waarin mensen mij proberen te duiden. Deels is dat een menselijke eigenschap dat we dat doen en deels een probleem van onze samenleving, maar het levert mij wel een gevoel van controle verlies op.
In Nederland nam je deel aan De Slimste Mens Ter Wereld. Bij ons is dat een komisch programma…
Bij ons is dat echt heel serieus (lacht). Oh my god…
Je werd daar niet door iedereen heel positief ontvangen werd en eigenlijk opnieuw verkeerd begrepen werd. Had je dat verwacht?
Ja, dat had ik zeker verwacht. Ik wist zeer goed wat ik deed door daar met een snor te gaan zitten. Het was deels bewust. Ik ben echt slim, maar ik heb geen algemene kennis. Ik ben niet quizslim, dus ik wist dat ik er maar één aflevering zou inzitten. Als ik er dan toch maar één kans kreeg moest ik die benutten en op dat moment was de snor ook al echt deel van het Elmer image. Het idee erachter was dus wel voor een stukje dat ze me zouden onthouden als ik daar met een snor zou gaan zitten. Ik wist dat het negatieve reacties zou opleveren, maar niet dat het ze zó veel zouden zijn. Het meeste was wel op Twitter en slechts een paar persoonlijke berichten. Met sommige van die tweets kon ik toch ook best lachen. ‘Waar gaat het heen met de wereld? Een vrouw met een snor?!’ Nou, als dit je problemen zijn, moet je echt een hobby gaan zoeken.
Waar ik wel echt problemen mee had waren de opmerkingen waarin mijn verschijning werd gebruikt voor transfobe retoriek. (Stil) Ik ben zelf op die stoel gaan zitten en ik wou dus best wel klappen opvangen, maar aan mijn vrienden moet je niet komen. De queer community is heel erg belangrijk voor mij. Als mensen transfobe shit gingen zeggen, dan werd ik wel erg boos. Ik wist misschien dat dat kon gebeuren, maar ik had niet verwacht dat dat me zo zou raken. Het was ook verwarrend voor mij. (Stil) Uiteindelijk vond ik het wel leuk om te doen en ik heb bovendien veel meer positieve dm’s en berichtjes gekregen van mensen die door het programma fan zijn geworden van Elmer.
Zou je denk je beter in de Vlaamse versie passen van De Slimste Mens? Doordat het hier een komischer programma is en Elmer zeker wel humor bevat.
Ik weet in ieder geval dat ik veel leuker zou vinden. Alle grapjes die ik opgooide in Nederland vielen gewoon neer in een poel van stilte.
Enkele jaren terug heeft bij ons MEROL ook al deelgenomen aan De Slimste Mens en deed ze het eigenlijk wel goed. Ik denk dat zij trouwens ook ooit sprak over hoe mensen een statement projecteerden op “Hou je bek en bef me”, ondanks dat het voor haar gewoon een tof liedje was. Er is dan een parallel te trekken tussen MEROL en jou?
Zeker, er zit heel veel parallellen tussen ons. Ondertussen kennen we elkaar ook goed. We maken helemaal andere muziek, maar kijken wel met dezelfde vrolijke blik en een liefde voor humor. Ik ben niet geïnteresseerd in puur provoceren en ik denk dat zij dat ook wel heeft. Tijdens mijn shows probeer ik een sfeer te doen ontstaan waarin écht iedereen welkom is. Omdat het gewoon heel absurd is om ‘Ik neuk je vader’ heel hard met een groep mensen te staan schreeuwen, net als dat het bevrijdend en absurd is om ‘Hou je bek en bef me’ te schreeuwen. Provocerende kunst is voor mij niet zo interessant, omdat het heel vinger wijzend is. Als er plezier bij komt kijken is dat anders.
Mijn favoriete standje is in bed met een croissantje
Op Elmers staat er een lied dat gewoonweg “Politiek statement” heet en doorheen ons gesprek zijn er al verschillende statements aan bod gekomen. Mocht je nu – in één quote – hét politieke statement van Elmer zou mogen verkondigen, wat is dat dan?
Wij zijn meerdere mensen. Bij een ander medium zou ik zeggen ‘mijn favoriete standje is in bed met een croissantje‘.
Twee prachtige en uiteenlopende politieke statements! En zeer leerrijk ook. Welke dingen heb jij zelf als persoon geleerd van Elmer de artiest?
(Denkt diep na) Ik ervaar het als heel bevrijdend om mijn concerten te eindigen in wit ondergoed, zo een ballenknijper. Twee jaar terug ging ik naar een concert van Peaches in Paradiso en dat was voor mij zo een belangrijke ervaring waarbij ik zeer veel vrijheid ervoer doordat zij concessieloos zichzelf was. Ik zag een vrouwbeeld op een podium dat ik nog nooit eerder heb gezien, waardoor het hele publiek werd losgeschud en toen zag ik wat de kracht is van als vrouw gewoon jezelf te zijn op een podium. Om dan je kwetsbare en ranzige kant te laten zien, dat is voor mij heel speciaal. Als ik in mijn onderbroek op het podium staat te springen, dan voel ik mij Peaches. Die vorm van vrouwelijkheid en menselijk omarmen, dat is iets dat ik leer van Elmer. Het voelt echt als een viering van de raarheid van het leven om met het publiek los te gaan en dat ontroert mij écht. Ik moet regelmatig huilen als ik optreedt omdat ik het contact met het zo speciaal vind. Ook doordat zij mij veel ruimte geven om al die kanten van mezelf te ontdekken. Ik hoop dat ze zich dan zelf ook die ruimte geven om dat te doen. Net zoals ik dat bij Peaches deed.
Aanstaande vrijdag brengt Elmer de ep Elmers uit. Op 25 april is ze in Trix in Antwerpen te zien en op 9 mei maakt Elmer de Charlatan in Gent onveilig.