In de schemering van nostalgische melancholie heeft het Britse The Clientele altijd inspiratie gevonden. Bedaarde en dromerige indiepopnummers zijn hun enige visitekaartje, vol surreële poëzie, op lome wijze gebracht. Deze specialisatie heeft hen nooit parten gespeeld, omdat niemand anders klinkt als het trio. De hoogtijdagen van de band waren in het begin van het millennium, toen ze cultstatus verwierven met goed ontvangen releases zoals de compilatie Suburban Light en de albums The Violet Hour en Strange Geometry. In de late jaren 2000 en het begin van de jaren 2010 volgden nog enkele albums en ep’s voordat een pauze van bijna tien jaar werd ingeluid.
Deze pauze werd doorbroken met het album Music for the Age of Miracles uit 2017. Het was een triomfantelijke terugkeer, waarbij ze nogmaals het bewijs leverden waarvan de fans vreesden dat het voorgoed verloren was gegaan; slaperige maar buitengewoon sfeervolle nummers die de luisteraar meteen meenemen naar een regenachtige avond in Londen in een onbepaald decennium. Het album bleek echter een bescheiden aangelegenheid te zijn, waarbij de band niet echt probeerde hun eerdere werken te overtreffen. Nu, zes jaar later, markeert I Am Not There Anymore wat effectief hun tweede comeback-poging is, en het is een heel andere soort terugkeer. De nieuwste toevoeging aan het indrukwekkende repertoire van The Clientele is het grootste wat ze ooit hebben geprobeerd: niet alleen is het, met meer dan een uur op de teller, hun langste plaat, maar het heeft met negentien songs ook het grootste aantal tracks van al hun inspanningen. De release streeft naar de meeste thematische samenhang, bijna op het niveau van een echt conceptalbum. Deze drie factoren onthullen enkele bijbehorende gebreken, maar de band blijft in topvorm en levert ons een meeslepend succes dat goed kan wedijveren met hun beste materiaal.
I Am Not There Anymore put inspiratie uit de jongere jaren van frontman Alasdair MacLean en meer specifiek uit zijn herinneringen aan de dagen rondom de dood van zijn moeder in 1997. De nummers hier zijn dan ook meer conceptueel gericht dan gebruikelijk voor de band, gevuld met herhalende tekstuele motieven, hoewel dit soort naar het verleden kijkend en emotioneel resonerend materiaal niet veel afwijkt van het vertrouwde repertoire van The Clientele. In zekere zin voelt het ook aan als een spirituele opvolger van Bonfires on the Heath uit 2009. Daar werd een Arcadische sfeer gedeeld die veel landelijker en meer verbonden is met de natuur dan het prototypische gevoel van ‘de stad als de nacht valt’ van de band. De tracklist heeft een grote variatie, doorspekt met niet alleen met hun kenmerkende verleidelijk betoverende indiepop, maar ook met opvallende klassieke en jazzinvloeden. Ook is er ruimte voor ambitieuze nummers zoals opener “Fables of the Silverlink”, dat afklokt op bijna negen minuten, de meest uitgebreide in het canon van The Clientele. Deze vallen samen met een reeks levendige kleine intermezzo’s die, hoewel minimaal in hun impact, erin slagen om de zwaardere momenten in evenwicht te brengen.
Ondanks de uitgestrektheid van het album, is de kwaliteit over het geheel genomen behoorlijk hoog. Er zijn een aantal klassieke The Clientele-knallers, voor zover je van knallers kunt spreken. Zo is er het weelderige “Lady Grey”, dat niet had misstaan als een opvallend nummer uit het God Save The Clientele-tijdperk. “Blue Over Blue”, misschien wel het meest pakkende nummer hier en de sierlijke oorwurm “Claire’s Not Real”. Daarnaast zijn er nog een aantal rustige en tekstgerichte nummers, zoals het opmerkelijke “Chalk Flowers” en het kalme, maar diep droevige “Through The Roses”. Ten slotte zijn er ook tal van songs die voortbouwen op het kenmerkende geluid van de band, zoals het eerder genoemde meerdelige prog-achtige “Fables of the Silverlink”, het ongewoon experimentele “Dying in May” of de spoken-word afsluiter “The Village is Always on Fire”, waarvan de instrumentale kenmerken ver van de typische rock- en pop-fundering van The Clientele staan.
I Am Not There Anymore heeft echter ook zijn zwakke punten, die in grote lijnen overeenkomen met de onderscheidende kenmerken van het overige oeuvre van de band. Ten eerste kan een uur muziek een lichte belasting zijn voor het geduld van een release van The Clientele. Ten tweede rechtvaardigt mogelijk niet elk nummer de inclusie en één of twee van de vele intermezzo’s, zoals “Conjuring Summer In” of “My Childhood” hadden probleemloos geschrapt kunnen worden. Ook de minder opvallende nummers achteraan de tracklist zoals “Hey Siobhan” of “Stems of Anise” hadden mogelijk verwijderd kunnen worden zonder al te veel schade. En tot slot, de meer rigide conceptuele aard van dit album presenteert zijn eigen uitdagingen: bij een typisch album van The Clientele is er een algemeen gevoel van sublieme droefheid, dat door de luisteraar in welke richting dan ook kan worden geïnterpreteerd. Hier, door de expliciet persoonlijke aard van de terugkerende verwijzingen naar de dood van MacLeans moeder en andere gebeurtenissen uit zijn jeugd, wordt de sfeer iets minder subtiel en vereist het meer inzet van de luisteraar, ook al is het nog steeds heel gemakkelijk om meegevoerd te worden door de sfeer van de nummers.
Alles bij elkaar genomen lijkt het onwaarschijnlijk dat I Am Not There Anymore zal worden beschouwd als het definitieve statement van The Clientele. Releases zoals Suburban Light en The Violet Hour zijn simpelweg te belangrijk om hun kenmerkende, etherische en sfeervolle jams te introduceren en om te worden overtroffen. Maar dit is een bewonderenswaardige terugkeer voor een band die al lang tot volwassenheid is gekomen. Dit terwijl ze hun kunst gebruiken om de emoties van steeds vager wordende jongere dagen te verkennen op een manier zoals elke volwassene je kan vertellen. Op zijn best kijk je naar gebeurtenissen uit het verre verleden door een prisma, waarbij je niet in staat bent om de gevoelens die in de loop van de jaren steeds vreemder zijn geworden, volledig te herbeleven. Of The Clientele er echt in geslaagd is om een muzikaal stuk te creëren dat de emotionele essentie vastlegt van een uitdagende, maar bepalende periode in het leven van MacLean, is een open vraag. MacLean zelf echoot deze twijfels wanneer hij mijmert over vage schooldagen aan het einde van “Fables of the Silverlink”, waardoor we met een ambivalente ‘Ik weet niet waarom’ achterblijven als laatste regel van het nummer. Desalniettemin schuilt er een prachtige doordachtheid en ontroering in de poging.
Eén van de hoogtepunten uit de tweede helft van het album, “Chalk Flowers”, bevat de essentie van het album; op een lyrische creatieve manier thema’s van volwassenheid en familieverlies, die worden verbonden door diep persoonlijke gefragmenteerde herinneringen, beschrijven. Net daar ligt de kracht en de schoonheid van I Am Not There Anymore. Tegelijkertijd prachtig mooi en diep tragisch, doordrenkt van een landelijk Engels gevoel met dorpen, landwegen, bossen en velden, is I Am Not There Anymore een reis die je niet snel zult vergeten. Wie de ruimte en tijd neemt om te verdwalen in dit album zal de pijn en schoonheid beiden weten te begroeten.
Facebook / Instagram / Twitter / Website
Ontdek “Blue Over Blue”, ons favoriete nummer van I Am Not There Anymore, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
