Meer dan tien jaar hebben we moeten wachten op How To Replace It. Ook al kan een decennium een eeuwigheid lijken, nooit was dEUS echt volledig weg van het voorplan. Er was Selected Songs 1994-2014, een best of-compilatie om samen te stellen, de Soft Electric-tour, talloze festivaloptredens en jubilea om te vieren. Zo speelde de band maar liefst acht keer zijn magnum opus – The Ideal Crash dat twintig jaar werd – in de Ancienne Belgique. De daaropvolgende Europese tournee van 65 dagen duurde meer dan een jaar in voorbereiding en uitvoering. Ergens tijdens deze periode verliet gitarist en alleskunner Mauro Pawlowski de band om net op tijd terug te keren om zijn stempel te kunnen drukken op How To Replace It. Neen, stil is het de afgelopen tien jaar niet geweest rond Tom Barman en zijn bende, maar waar iedereen toch op zat te wachten, was nieuw werk. Dat wachten wordt nu beloond in de vorm van twaalf eclectische songs.
Met “Must Have Been New” werd een eerste schot voor de boeg gelost begin november. De fans konden opgelucht ademhalen, want dEUS klonk nog steeds zoals we de band het laatst gehoord hadden op Following Sea. De single klonk bombastisch en bouwde gelaagd op zonder echt een vaste structuur te hanteren. Ook al voelde het allemaal zeer vertrouwd aan, er werden nieuwe ingrediënten toegevoegd zodat er binnen de gestelde grenzen toch geëxperimenteerd werd. Het is een recept dat constant gebruikt wordt tijdens het album. Van de pauken in titelsong “How To Replace It” tot de klavecimbel op “Man Of The House”; dEUS haalt letterlijk alles uit de kast.
Dat bewees de groep met de tweede vooruitgeschoven single “1989“. Even dachten we te luisteren naar de verrijzenis van Leonard Cohen. Barman zijn stem klinkt zwaar, zwoel en warm. De bombast die nog zijn intrede maakte op “Must Have Been New”, ruimde plaats voor een overvloed aan nostalgie. De jankende gitaren, vrouwelijke achtergrondzangen en op het eerste gehoor simpele melodie toont aan hoe het collectief sinds zijn geboortejaar – 1989 – een hele weg heeft afgelegd. dEUS veilt de scherpe artistieke uitbarstingen feilloos weg en nooit overvalt het gevoel dat het terug willen grijpen naar “Suds & Soda” of “Instant Street”-achtige songs. Pubers zijn ze al lang niet meer, maar nu komen ze volledig tot volwassendom.
De manier van werken veranderde ook gedurende de opnames. Voor de vorige twee platen waren de jamsessies lang en gestructureerd – vijf dagen per week, van 12.00 tot 18.00 uur – waarbij de nummers in de loop van de tijd werden gevormd en ontwikkeld. Voor de How To Replace It-sessies schudde Barman de boel echter door elkaar en greep hij terug naar de typische dEUS-manier van werken; er werd gewerkt in korte, explosieve jams die heel geconcentreerd waren. Als hij iets hoorde waar hij potentieel in zag, trok hij zich terug met de ingenieurs en deden ze het zware werk. Zo werden de songs met veel tijdrovend finetunen geboetseerd tot creaties met elk hun eigenheid. Elk idee werd meerdere malen door verschillende destillatiekolommen gefilterd met als resultaat dat geen twee nummers hetzelfde klinken.
‘Dingen duren altijd langer dan je denkt, maar dit was geen tienjarig project’, zegt Barman over het lange wachten. Hoewel er in 2018 concrete plannen werden vastgelegd – kalenders gewist, sessies geboekt – werd het ook geen vierjarig plan. Hoe lang ze er dan aan gewerkt hebben, houdt hij geheim. Dat er lang en zorgvuldig geschaafd werd aan elk nummer, valt duidelijk te horen op “Man Of The House”. Er worden verschillende ingrediënten in de mixer gegooid zoals een klavecimbel, duistere jaren tachtig klinkende synthesizers en die onmiskenbare onvoorspelbare typische dEUS-gitaarsound. Het resultaat klinkt door de toevoeging van gesproken dialogen zeer filmisch. Zijn viool blijft voor het overgrote deel in de kist opgeborgen, maar de keyboards die Klaas Janzoons hanteert passeren in verschillende vormen. Tijdens “Dream Is A Giver” krijgen ze een prominente plaats en leiden ze de dans. Het nummer bouwt gestaag op en bloeit helemaal open naarmate de song vordert. Een pareltje dat een mooi plaatsje zal krijgen in de nu al indrukwekkende discografie van de Belgische cult-artrockers.
Gitarist Bruno De Groote verdween in de zomer van 2021 in alle stilte uit de band. Verloren zoon Mauro Pawlowski werd met veel tromgeroffel terug binnengehaald. Toch heeft De Groote onmiskenbaar zijn stempel weten te drukken op dit album. Op uitzondering van “Love Breaks Down” en “Why Think It Over (Cadillac)” horen we zijn gitaarkunsten op elk nummer. Zo gaat hij al snel compleet loos in de kakofonie van “How To Replace It”. Hij laat zich doorheen How To Replace It geregeld opmerken met snedige gitaarriffs die de songs voorzien van het nodige vuur, maar het is op afsluiter en Franse chanson “Le Blues Polaire” dat hij de hoofdrol opeist. Zijn gitaar piept, kraakt en tovert zware distortiegeluiden uit de versterker. Als luisteraar overvalt het gevoel dat alles ongecontroleerd gebeurt, maar het is net die gecontroleerde chaos die dEUS over de jaren heen heeft weten te perfectioneren. Niks gebeurt toevallig op How To Replace It.
Niet elk nummer is complex en gedrenkt in ontelbare lagen complexiteit. “Pirates” klinkt heel radiovriendelijk en heeft zelfs een zomerse vibe. Op “Love Breaks Down” vallen alle toeters en bellen weg en wat overblijft is een emotioneel hoogtepunt. De piano en trage drums begeleiden Barman alsof hij zijn ziel blootlegt op een veel te klein podium in een donkere bruine kroeg. Hij neemt ons mee op een emotionele reis door de diepten van de liefde en de verlangens van het hart. Het roept een zeldzaam moment op waarin we een glimp te zien krijgen van het oude dEUS, simpel in al zijn ingetogen eenvoud. “Faux Bamboo” brengt ons weer terug naar de basis van de indierock, met Barmans hoogste register ooit opgenomen. “Never Get You High” is een meeslepende ervaring, aangedreven door een constant en gestaag ritme, waardoor je het gevoel krijgt alsof je door een stromende rivier wordt meegevoerd. “Simple Pleasures” roept meteen associaties op met jazz, Zappa en Tom Waits. Het is een uitlaatklep van de bands vroegere jaren, vol brio en ruwe charme.
dEUS heeft nooit echt een filosofie gehad. Nooit eentje gewild. Toch is de band trouw gebleven aan bepaalde leidende principes. Je betrapt de mannen geen enkel moment dat ze zichzelf aan het herhalen zijn. Toch hebben ze een bepaalde stijl die ze trouw blijven. ‘Je wilt nieuwe dingen proberen en gewoon reageren op wat op dat moment fris aanvoelt’, zegt Barman er zelf over. We horen dEUS op zijn raadselachtige best. In elk nummer weet dEUS de luisteraar te verbazen en te betoveren met zijn unieke sound en verhalen. Het is een opmerkelijk mengsel van emoties en stijlen, en bewijst dat dEUS een band is die anders is dan alle andere. Het is een eerbetoon aan de verscheidenheid en het vermogen om op te gaan tegen de stroom. How To Replace It is altijd vooruitstrevend, eindeloos nieuwsgierig en creatief rusteloos, maar bovenal onmiskenbaar dEUS.
Wie How to Replace It live wil aanschouwen, heeft mogelijkheden genoeg: van 14 tot 17 maart speelt dEUS elke dag in een uitverkochte Ancienne Belgique en op 25 juni headlinet het Live /s Live. Op 15 juli zijn de heren na 28 jaar terug te vinden op Dour. In Nederland kan je dEUS gaan bekijken op 5 april in Melkweg (Amsterdam), op 6 april in Maassilo (Rotterdam) of op 8 april op het Schijndelse Paaspop.
Facebook / Instagram / Twitter / Website
Ontdek “Dream Is A Giver”, ons favoriete nummer van How To Replace It, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
