Wanneer J. Cole van zich laat horen op sociale media, is dat niet om een flitsende foto of banale tweet de wereld in te sturen. Dat hij vorige week maandag zijn Instagram leegmaakte en zijn profielfoto overal verving door een paars beeld, deed de spanning dan ook al snel stijgen. Met een simpele tweet kondigde hij vervolgens zijn nieuwe album aan. Die avond zelf nog werd dat album live gebracht tijdens een gratis exclusief concert in New York, een dag later vloog hij naar Londen om ook daar zijn fans de primeur te geven. Geen telefoons, geen camera’s, geen pers. Enkel een man met een boodschap, verpakt in harde beats, persoonlijke verhalen en krachtige uithalen naar iedereen die in zijn weg staat.
KOD. Drie letters, evenveel betekenissen. Kids on Drugs, King Overdosed, Kill Our Demons. Of dacht je dat het album toevallig werd uitgebracht op de beruchte datum 4/20? De outro van titeltrack “KOD” belicht meteen over welke soorten drugs en verslavingen Cole het wil hebben. Molly, Xannys en Weed maar ook Money, Power en Love, the strongest drug of them all. De rapper heeft genoeg van de geldzuchtige, oppervlakkige muziekindustrie en dat zullen we geweten hebben. Op “KOD” legt hij in niet mis te verstane bewoordingen uit waarom er op zijn laatste drie albums geen features te horen zijn: ‘Only gon’ say this one time, then I’ll dip // Niggas ain’t worthy to be on my shit.’ De combinatie met het extreem aantrekkelijke refrein maakt ons licht euforisch.
Sociale media, die andere verslaving waardoor we de realiteit soms niet meer zo scherp zien, is ook een terugkerend thema op KOD. ‘Love today’s gone digital and it’s messing with my health’, zingt Cole op “Photograph”. Terwijl hij gas terugneemt op dit nummer, haken “ATM” en “Motiv8” perfect in op de onstopbare flow die Cole in het eerste nummer tentoonspreidde. Wat waren we graag bij die verrassingsconcerten geweest! Vol cynisme rapt hij over de waarde die wordt gehecht aan geld en materiële bezittingen. De videoclip voor “ATM” laat niets aan de verbeelding over: een arm voor iets geven wordt hier wel heel letterlijk genomen.
Hoewel Cole de laatste jaren dus geen gastartiesten meer toelaat op zijn platen, duikt de naam kILL edward twee keer op als feature. Fans gokten correct dat dit een alter ego van J. Cole moest zijn. Als we wat dieper graven, stoten we op een mogelijke uitleg voor die artiestennaam. Op het emotionele “Window Pain” zingt hij ‘I just wanna kill the man that made my momma cry’. De man waarnaar Cole refereert is hoogstwaarschijnlijk zijn stiefvader en die heet… Edward. Veel stoerdoenerij op dit album, maar wie tussen de regels luistert, hoort vooral veel pijn.
Hoe verder op het album, hoe persoonlijker en intenser de delivery. Cole neemt ons mee naar zijn jeugd en schetst pijnlijke verhalen over de schade die drugs, alcohol en geweld hebben aangericht bij zijn familie en vrienden. “Once an Addict” en “Friends” gaan respectievelijk over de alcoholverslaving van zijn moeder en de vicieuze cirkel van drugs en depressie bij zijn oude makkers in thuisstad Fayetteville. “Kevin’s Heart” is dan weer gebaseerd op acteur en komiek Kevin Hart en diens openlijke bekentenis van ontrouw. Hart speelt ook de hoofdrol in de videoclip voor het nummer, die overigens eindigt met een komische noot.
Een van de grootste kritieken op J. Cole is dat zijn storytelling soms flirt met preken. Bovendien is het makkelijk voor iemand aan de top om zich uit te laten over iedereen die niet over dezelfde middelen beschikt. Belangrijk is echter dat Cole vooral wil adviseren in plaats van preken en zijn stem wil gebruiken om bepaalde issues onder de aandacht te brengen. Daar ligt zijn kracht en als je dat kan combineren met een krachtige delivery en minimalistische productie, klinkt de boodschap des te luider. Enige puntje van kritiek is dat de focus af en toe verzwakt en we een duidelijke structuur missen. De veelheid aan onderwerpen zorgt ervoor dat het album als geheel minder sterk wordt en Cole strooit soms iets te rijkelijk met de drugsmetaforen.
Het laatste nummer is het verborgen pareltje op dit album. “1985 – Intro to the Fallout” is een krachtige uithaal naar de nieuwe generatie rappers. Op een relaxte maar tegelijk harde manier maakt Cole komaf met de zogeten mumble rappers, jonge rappers die de hiphopkunst niet al te serieus nemen. Velen wezen meteen Lil Pump aan als degene die Cole dist in het nummer, maar het is vooral een algemene waarschuwing naar een hele generatie waartoe ook bijvoorbeeld Lil Yachty, Smokepurpp, 21 Savage, Lil Uzi en Kodak Black behoren.
Nog even over de titel van het sluitstuk: “1985” verwijst naar het geboortejaar van Jermaine Cole, “Intro to the Fallout” was meteen voer voor speculatie. De meest interessante theorie is misschien wel dat het de intro zou zijn van een gezamenlijk album van J. Cole en Kendrick Lamar. Over dat project is al veel gezegd en geschreven, niet in het minst door de crew van Lamar, die graag wat olie op het vuur gooit door onder meer een foto van de verboden vrucht op Instagram te delen op de dag dat KOD uitkwam. “Forbidden Fruit” is immers de titel van een eerdere samenwerking tussen de twee hiphop mastodonten. Of en wanneer dat album ooit het daglicht zal zien, weten we niet, maar het zou 2018 markeren als een van de belangrijkste jaren voor hiphop in het laatste decennium.
De vorige twee albums van J. Cole scoorden dubbel platinum, KOD zal probleemloos in dat rijtje mogen aansluiten. Het album dropte slechts vijf dagen nadat het werd aangekondigd en brak op dag 1 al zowat alle streaming records. Zeiden we al dat Cole het album op slechts twee weken tijd maakte, tussen zijn laatste tournee door? Hij claimt het stiller dan pakweg Kendrick Lamar of Drake, maar zijn plekje aan de top neemt niemand hem nog af.
