Er is uit de lucht vallen, en dan is er een onaangekondigd album in je schoot geworpen krijgen van de onbetwiste rapkoning op een doodnormale vrijdag in november. Kendrick Lamar zette gisteren het internet zowat in brand door onverwacht, maar welgekomen, deze nieuwe GNX als een bom op de muziek liefhebbende wereld te droppen. Op ’s werelds culturele nieuwsdiensten zullen vele overuren geklopt zijn geweest in de zoektocht naar elke kruimel aan betekenis in elke bar van deze nieuwe plaat. Maar dat is dan ook de kracht en de macht van Kendrick Lamar. Al sinds 2012 scheert de rapper uit het Amerikaanse Compton hoge toppen met zijn verhalende, diep rakende en persoonlijk albums die meer events schijnen te zijn dan simpelweg luisterervaringen.
Maar de dynamieken zijn nu ook anders, en daar is iedereen die aan dit album begon zich ook van bewust. Kendrick vocht afgelopen jaar een zeer publiek, zeer persoonlijk muzikaal gevecht uit met Canadese rap-ster Drake, die met allesbehalve opgeheven hoofd weer even de obscuriteit indook na de verwoestende kracht van diss tracks als “Not Like Us” en “meet the grahams”. Die nummers konden door iedereen met twee functionerende oren als niets minder dan een culturele toetssteen bestempeld worden. GNX komt in dat zog wat verrassend snel naar Kendricks gewoonte uit de studio. De vraag op ieders lippen was dan ook: “Zal dit voortbouwen op die vernielende vete? Heeft Kendrick bloed geroken en uit op meer?” En het antwoord op die vraag zal voor velen teleurstellend zijn, maar maakt in essentie wel van Kendrick het levende icoon dat hij al jarenlang is.
Opener “wacced out murals” is dan ook al meteen één en al fighting words. ‘Fuck a double entendre, I want y’all to feel this shit’ verklaart Kendrick zonder enig gevoel voor zelfbehoud. Hij zal altijd een onvoorwaardelijke supporter zijn van zijn vrienden en verknocht zijn aan de talentvolle muzikanten die hij onder zijn vleugels neemt, maar Kendrick is desondanks nu ook niet van het soort dat een oogje dichtknijpt om de lieve vrede te bewaren. De beat is doordrenkt van de bouncy en gladde instrumentatie waar de West Coast zo voor gekend staat, en Kendrick zet te midden van die glamour de rapscène toch wat op zijn plaats. ‘Fuck everybody, that’s on my body’, klinkt het, terwijl hij onder andere rapper Lil Wayne in zijn vizier neemt. De nukkige Lil Wayne had afgelopen zomer wat bijtende woorden voor Kendrick, die naar het schijnt de plek van Wayne op de Superbowl Half Time Show van 2025 (en daarbij ook een heel pak geld) afgenomen zou hebben. ‘Et alors?’, is dus de respons.
En die uitdagingen blijven ook niet uit op “squabble up”. Iedereen die de vete met Drake gevolgd heeft zal bij het begin van “squabble up” wel uit hun stoel gesprongen zijn door de eerste paar bars die ook op muzikale pletwals “Not Like Us” te horen waren. Na de al redelijke pikante opener is dit puur provocatie en onruststokerij. Een schijnbeweging naar een potentieel “diss album”, een verdere ontmanteling van de rapscène die zelfs na de duidelijke witte vlag van Drake nog steeds tegen hem gekant waren. Maar niet dus, “squabble up” is zijn eigen ding. En toch, duiden bars als ‘Tell me why the fuck you n*ggas rap, if it’s fictional?’ op een diepe frustratie bij Kendrick dat een heleboel rappers vandaag de dag eigenlijk weinig te vertellen hebben. Dat terwijl hijzelf weinig van de aangekaarte maatschappelijke problemen in zijn albums, ondanks de faam en het geld, aan hem voorbij gegaan zijn.
Op “man at the garden” zet Kendrick de albumtitel centraal onder een meditatieve beat. De GNX, een klassieke, felbegeerde auto uit de jaren tachtig die Kendrick ook op de cover plaatste, vervult de rol van symbool van zijn materialistische en spirituele verlangens. Succesvolle aandelen, een vakantiehuisje aan de zee, een luxueuze GNX. ‘I deserve it all’, even hard als het respect, het aanzien en de faam die met bakken over hem gegooid worden. Hij is evenzeer een man van wereldse begeerten, en niet alleen, zoals hij bij Mr. Morale and the Big Steppers al benoemde, een abstract ideaal. Voor zij die zich memorabele tekstlijnen als ‘Kendrick made you think about it, but he’s not your savior’ vanop zijn laatste album herinneren, zou dit sentiment meer dan vertrouwd moeten zijn.
Dat Kendrick Tupac Shakur als grote inspiratiebron ziet, is nu ook niet meteen nieuws. Het monumentale To Pimp A Butterfly eindigde met een “fake interview” tussen Kendrick en Tupac, die door heel wat knip- en plakwerk een diepzinnig gesprek die de album thema’s van emancipatie en boetedoening goed samenbracht. “reincarnated” kent de fleurige pianosample en bas-heavy beat, een authentieke en toch moderne reïnterpretatie van de old school West Coast sound, met flarden van Tupac’s “Made N****z”. Een flow als een automatisch vuurwapen verdringt Kendricks aangrijpend humanisme echter nooit, terwijl hij reflecteert over het geweld en de drugs die een einde wisten te maken aan de levens van rappers als Tupac, zowel dertig jaar geleden als in 2024. Een schijnbaar eindeloze vicieuze cirkel waar Kendrick van weet dat hij deze ter nauwer nood zelf heeft weten te ontsnappen, maar desondanks toch met een soort survivor’s guilt worstelt. “reincarnated” is een tegengewicht voor de ontwikkeling van AI in muziek, die klaarblijkelijk als eerste naar namen als Tupac en Biggie vlogen om hun zielloze imitaties te trainen. Een gimmick die Drake gebruikte voor “Taylor Made Freestyle” afgelopen april, maar ook die steek is enkel uit subtext en insinuatie af te leiden.
Dat gezegd zijnde, mist de tweede helft van GNX toch wel wat van de vinnige emotionaliteit en op-zijn-plaats-zetterij van de eerste. Ook het gebrek aan een wat overstijgende narratief, een verhalende koepel die GNX bedekt zoals op Good Kid, M.a.a.d. City of To Pimp a Butterfly zorgt wat voor een gemis. En een gevoel dat dit een lossere, meer bevrijde versie van Kendrick is die de moraliserende greep op zijn albums wat lost in naam van minder au serieux. Nummers als “dodger blue”, “peekaboo” en “gnx”zijn in principe pure showcases van opkomend West Coast-talent, met onder andere Dody6, AzChike en Lefty Gunplay die fantastische features afleveren in de schaduw van Kendrick’s hard binnenkomende verzen. De talentvertoning past feilloos in het plaatje en de druk smelt met elke bar hoorbaar van hun achteloze schouders.
Wel gekend is dat Drake ”The Heart Part 6” maakte tijdens het hele diss-gebeuren, een ongeautoriseerd zesde deel in een serie singles van Kendrick om hem een bespottende hak te kunnen zetten. Maar ook hier zet Kendrick ongehinderd voort in zijn geliefkoosde serie zonder enige erkenning van die poging tot ontwrichting door simpelweg de “the” te vergaan. “heart pt. 6” is dan ook nog eens een van Kendrick’s beste nummers van de afgelopen jaren. Een zwoel, zomers nummer en dat op een manier die enkel aan de Amerikaanse westkust met volle overtuiging gemaakt kan worden. En zo weet Kendrick, met behulp van producers Sounwave en Jack Antonoff (!), ook GNX om te toveren tot iets dat enkel de naam van Kendrick Lamar had kunnen dragen. Met elk nieuwe album wordt het duidelijker dat hij als geen ander weet zijn eigen sound in zo’n stilistisch hoekje te drijven dat enkel hij deze beats kan temmen, dat enkel zijn talloze stemmetjes en gevoelsmatige teksten deze instrumentatie kunnen bestrijken. Al de rest zouden klinken als een vierkant blok in een rond gat.
Er zijn maar weinig rappers geweest die ooit zo’n duidelijk moment van totale overname, van compleet gebrek aan concurrentie en ongeëvenaard aanzien ervoeren als Kendrick Lamar in 2024. GNX staat eigenlijk gewoon helemaal niet in teken van de nogal eenzijdige vete met Drake, maar spreekt volledig voor zich. ‘Jij hebt je moet verstoppen, Drake, jij hebt jezelf op een lager pitje moeten zetten. Ik, daarentegen, schud classics uit mijn mouw met mijn ogen toe. En dat is uiteindelijk hetgeen wat ons nog het meeste van elkaar scheidt.’ Hij besteedt geen aandacht aan Drake, maar floreert in zijn eigen onbetwiste status, en dat steekt misschien nog meer voor iemand die zodanig de spotlight opzoekt als Drake dan een rechtstreekse uithaal ooit zou kunnen doen.
En toch, ondanks het gebrek aan een erkenning van dat destructief moddergevecht, is het niet onredelijk om de assumptie te maken dat GNX er nu niet zou zijn geweest, of toch niet in deze gedaante, zonder de verwoesting van “Not Like Us”, “meet the grahams” of “Like That”. De monumentale culturele shift die er op die paar weken tijd heeft plaatsgevonden heeft Kendrick bekrachtigd op een manier die van GNX geen ‘victory lap’ maakt per se, maar eerder een simpel statement van totale heerschappij in de hiphopsfeer. Kendrick kreeg post-vete duidelijk een vuur onder zijn gat, en die versie van hem klinkt dusdanig, zonder zijn scherpe emotionele intelligentie, socio-cultureel bewustzijn of muzikale nuance ooit te doen dimmen.
Ontdek “heart pt. 6”, ons favoriete nummer van GNX, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify
