© Mark Ynys-Mon
Stephin Merrit is het bescheiden succes en de ironische bas achter tal van bands en muzikale projecten, met The Magnetic Fields beslist als langstlopende en meest zielroerende onderneming. Begin jaren negentig begon de groep met het vullen van een rariteitenkabinet van dartele indiepopsongs: vaak grappig, cynisch, politiek – altijd mooi. Ondertussen telt dat kabinet dertien platen; sommigen notabel vanwege hun respectievelijke markante keurslijven – 69 Lovesongs, 50 Song Memoir, Quickies – allemaal bekend om hun gouden verhouding tussen melodieuze elegantie en tekstuele vernuftigheid.
De Fields bestonden gisterenavond in de Botanique uit een vijftal dat zo uit de volgens sommigen louche Noorderwijk rond de kruidtuin geplukt lijkt te zijn. Het bevalt ons wel, dat collectief gebrek aan sterallures. Merritt op rechts, Shirley Simms, die naast Merritt het leeuwendeel van de teksten inzingt, op links. Daartussen veteraan Sam Davol op zijn vertrouwde kleine cello. De twee andere, recentere bandleden – Anthony Kaczynski en Chris Ewen, die respectievelijk gitaar en keyboard bespelen – laten zich horen van achter op het podium. In het komende anderhalf uur zal deze opstelling – dertig liedjes lang – niet veranderen. Sterker nog, zowel de songs als de bende vijftigers zullen zich geen millimeter verroeren buiten hun vooropgestelde ordening.
Na prelude “Castles of America”, een song van zo’n halve minuut lang, opent het mooie “I Don’t Believe in the Sun” voor echt. Met The Magnetic Fields heeft Merritt altijd al het mooie en het sukkelige weten combineren. In de perfect versneden verzen zit humor met hopen en een jeukend rafelrandje aan cynisch realisme. ‘So I don’t believe in the sun / How could it shine down on everyone? / And never shine on me?’ Aan het kalende vijftal op het podium zien we dat de tand des tijds goed heeft huisgehouden; de liedjes lijken echter dertig jaar op sterk water bewaard te zijn geweest: ze klinken alsof we ze voor de eerste keer horen.
Hoewel niet elk liedje van het groteske oeuvre even gevoelig, geinig of goed is, betrappen we er onszelf toch op bij elk van de dertig songs notitie genomen te hebben. Elk lied vervult zijn rol binnen de set, en zet een van de kwaliteiten van de band op de voorgrond: narratief inzicht op “Papa Was a Rodeo”, instrumentale inventiviteit op “Drive On, Driver”, de onwrikbare bas van Merritt op “The Book of Love”. Op “The Luckiest Guy On the Lower East Side” verzorgt Kaczysnki de zang – en bewijst ook hij dat het met de longinhoud van de seniorenbond nog prima gesteld is; op “Kiss Me Like You Mean It” (van 69 Love Songs) krijgen we van Simms een parodie op een gospel-lied.
Wanneer de onnozelheid an sich gevierd wordt, lijkt de band het meest in zijn element, met Merritt op kop. Zowel op “Andrew in Drag” als op “The Day The Politicians Died” doen de slimme, maar compleet mesjogge lyrics de hele zaal breed lachen. ‘Billions laughed and no one cried, the day the politicians died / (…) Let’s eat all the priests.’ In een periode van internationale politieke onverschilligheid, vallen de teksten gisterenavond extra goed op hun plaats.
De meeste liedjes huldigen zowel weltschmerz als liefde; de mooiste sentimenten worden afstandelijk of via gure omwegjes bezongen – en omgekeerd. Op “Desert Island” komt veel van wat mooi is aan Magnetic Fields-muziek samen: samenzang van Simms en Merrit, een afschuwelijk tedere melodie, en plastische, schilderachtige teksten over de liefde: ‘I’ll be the desert island where you can be free / I’ll be the vulture you can catch and eat.’ Tegenpolen trekken elkaar aan: de onweerstaanbare combinatie van al wat mooi en lelijk is, wordt meticuleus op de mooiste melodieën geborduurd.
Tot onze eerlijk gezegde spijt, kreeg geen enkel liedje extra franjes, laagjes of kneepjes toebedeeld. Om de drie nummers vroegen we ons ook af of Stephin Merritt hier eigenlijk wel wilde zijn. Aanvankelijk daalde de frontman mondjesmaat neer vanuit zijn ivoren toren – van een ‘thank you’ ging het naar een ‘thank you’ en een aankondiging van het volgende lied – maar echt dicht kwamen we niet bij onze (anti-)held. Behalve het geluid, mocht ook de beleving van het vijftal wel wat luider, grootser, aandoenlijker. Meer decibel, meer tumult, meer plezier.
Alsof ze onze besognes konden meevolgen, zorgden de muzikanten er wel voor dat we heerlijke klassiekers op ons bord kregen: “All My Little Words“, “The Book of Love”, en uiteindelijk, in de bis, “A Chicken With Its Head Cut Off“. Tijdens die eerste twee is de zaal, op wat fluisterend meezingen na, muisstil – inclusief de peuters die door hun ouders werden meegesleurd om op maandagavond gezellig samen de nostalgie te vieren. Met de ogen toe geniet het publiek zichtbaar van de zachte liedjes waarop ze geslowd hebben, getrouwd zijn – misschien wel kinderen gemaakt hebben.
In een dikke negentig minuten kregen we uiteindelijk wel dertig prachtige songs cadeau. Stuk voor stuk zoete gebakjes van liedjes – sommige meer als interlude, sommige als stijloefening, en de meeste, gewoon, een ongewoon mooie combinatie van melodie en teksten die ons op een bijna kinderlijke manier weet te raken. Merritt bougeert niet meer, de setlist is al tijdens heel deze tournee dezelfde en ook de liedjes zelf zijn gebetonneerd in hun eigen structuren: niks nieuws onder de zon vanavond. Soms is ‘niks nieuws’ meer dan genoeg. Ze missen dan wel wat tanden, kapsones en de nood aan vernieuwing – de gevoelige snaar weten Merritt en zijn Magnetic Fields nog altijd griezelig goed liggen – met de ogen toe.
Website / Instagram / Facebook
Setlist:
Castles of America
I Don’t Believe in the Sun
Love Goes Home to Paris in the Spring
Kraftwerk in a Blackout
Born on a Train
Come Back From San Francisco
Desert Island
Kiss Me Like You Mean It
Andrew in Drag
The Flowers She Sent and the Flowers She Said She Sent
The Day the Politicians Died
(I Want to Join A) Biker Gang
Candy
Drive On, Driver
The Book of Love
Quick!
’01 Have You Seen It in the Snow?
Smoke and Mirrors
Papa Was a Rodeo
All My Little Words
The Luckiest Guy on the Lower East Side
Death Pact (Let’s Make A)
No One Will Ever Love You
All the Umbrellas in London
’02 Be True to Your Bar
Take Ecstasy With Me
’14 I Wish I Had Pictures
A Chicken With Its Head Cut Off
100,000 Fireflies
It’s Only Time
