Het is niet te ontkennen dat er een vrij hardnekkig stereotype heerst over Nederlandse rap. Muziekpuristen pretenderen graag alsof alle Nederlandse rap pijnlijk tenenkrommend en onorigineel is, en tegenstanders van het genre geloven er heilig in dat de jeugd wordt verpest doordat ze naar rap luisteren en dat deze muziek dé reden is van de ondergang van de samenleving. Alle rappers zijn denigrerend naar vrouwen toe, verheerlijken geweld en wapens, en vinden niets belangrijkers dan geld. Degenen die verder kunnen kijken dan hun neus lang is, weten echter beter. Er zijn namelijk meer dan genoeg Nederlandse rappers die kwalitatieve, creatieve muziek maken waarin belangrijke thema’s worden aangekaart die die problematische stereotypen juist ontkrachten. Kijk bijvoorbeeld maar naar Sef. De Amsterdammer is sinds zijn debuutalbum De Leven uit 2011 al een van de interessantste artiesten binnen deze scene, en levert nu met Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag (ja, een mond vol) zijn scherpste plaat tot nu toe.
De rode draad op Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag? De problemen in onze samenleving zijn vrijwel allemaal te wijten aan het moderne kapitalisme en nationalisme. Gedurende de drie kwartier die het album duurt, bekritiseert hij de huidige gang van zaken en fantaseert hij over zijn ideale wereld. Dat doet Yousef Gnaoui – zoals die echt heet – al op de albumopener “In Den Beginne”. Hij droomt over een wereld waarin we onszelf meer door gevoel laten leiden dan door ratio, waarin individualisme niet meer domineert en waarin alles eerlijk verdeeld is zodat er geen ongelijkheden bestaan. Een beetje naïef misschien? Welnee, stelt Sef, want ‘zonder idealen kom je niet waar je wil zijn’. Het is een mooie boodschap om Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag mee af te trappen.
Echter bekent Gnaoui ook wel dat de huidige staat van de wereld het voor hem ook wel moeilijk maakt om zijn dromen na te jagen. Tegen een relaxte, dromerige beat stelt hij met een langzame flow op “Als Een Boom Valt” dat hij het gevoel heeft geen tijd te hebben om die dromen in zijn hoofd echt waar te maken, en dat zijn focus en tijd worden gestolen door de onontkoombare aanwezigheid van onze mobiele telefoons en social media. Sef is hoopvol, ja, maar hij ontkent ook niet hoe grauw de situatie is en steekt dat niet onder stoelen of banken. Op het minimalistische, duistere “Kapitaal” bekritiseert de Amsterdammer de dominantie van het grootkapitaal, en de manier waarop degenen in comfortabele posities wegkijken van de problemen die dat kapitaal veroorzaakt. “Kapitaal” is wellicht confronterend om te horen voor degenen met de privileges waar Sef het over heeft, maar het neemt de ernst en het belang van zijn boodschap niet weg.
We kunnen ervoor kiezen om zonder na te denken mee te gaan in dit kapitalistische systeem waarin ongelijkheden in stand gehouden worden, maar we kunnen ook de bewuste keuze om kritisch naar dit systeem te kijken en er juist tegenin te gaan. Dat is precies wat Sef doet, zoals die ons vertelt op “De Machine”, waarop die wordt vergezeld door de charismatische, gevatte Hang Youth-frontman Abel. Het duo is niet alleen behoorlijk goed op elkaar ingespeeld, maar ook ziedend op de apathie van velen, en kritisch op de manier waarop sommigen het lef hebben om een zogenaamd neutrale positie in te nemen in tijden van ongerechtigheid. De felheid en woede van Sef en Abel op “De Machine” kan net als “Kapitaal” confronterend zijn, maar het nummer zet ons wel degelijk aan het denken over onze eigen medeplichtigheid in de instandhouding van bepaalde ongelijke machtsstructuren en is met gemak een van de hoogtepunten van Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag.
Iets waar Sef ook moeite mee heeft, is de prominentie van nationalistische gevoelens in onze huidige samenleving. Zijn positie in de wereld als iemand die is opgegroeid tussen twee culturen, biedt hem logischerwijs veel stof tot nadenken. Hij is de zoon van een Marokkaanse vader en een Nederlandse moeder, en lijkt niet zo goed te weten waar zijn loyaliteit zou moeten liggen. Op het strak geproduceerde “Addis” rapt Gnaoui tegen een intrigerend Arabisch deuntje over de vragen die op hem afgevuurd worden over zijn afkomst, en vraagt hij zich af wat nou typisch Marokkaans af is in een wereld waarin culturen steeds meer door elkaar heen gaan lopen. Hij concludeert op het catchy, groovy “Land Dat Niet Bestaat” dat het niet veel nut heeft om een vlag te kiezen waar die het liefst mee zou wapperen, want een vlag is in zijn ogen niets meer dan een stoffen symbool voor een stuk grond dat ooit gebouwd is op bloed en exploitatie. Dit sentiment keert terug op de dansbare albumafsluiter “Congo Brazzaville”: ‘fuck loyaliteit die is gebaseerd op een plek’. Sef schetst zijn complexe gevoelens op een eerlijke, oprechte wijze die herkenbaar is voor degenen die net als hij zijn opgegroeid tussen meerdere culturen, maar hij brengt het zo dat het begrijpelijk is voor degenen zonder zo’n achtergrond.
Sef is dus kritisch op Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag, maar de rapper blijft in essentie een hoopvolle idealist die dankbaar is voor het leven dat hij leeft. Hij uit die dankbaarheid bijvoorbeeld op “Anorak” waarop we ook Willem (de betere helft van The Opposites) horen. De vrolijke, zwoele beat van het nummer maakt dat we niet stil kunnen zitten, en het optimisme dat van het lied afdruipt, maakt dat deze koude winterdagen toch een stukje rooskleuriger aanvoelen. Het belangrijkste in Sef’s leven is echter zijn zoontje, wat die ons behoorlijk duidelijk maakt op de kleinere, mooie “5 Star General” en “Fruit”. Er zijn heel veel redenen waarom Sef doet wat hij doet, maar het is vooral de liefde voor zijn zoontje die hem drijft. Het is een onvoorwaardelijke, pure vorm van liefde, en ja, het is misschien een beetje cliché, maar de oprechtheid in Gnaoui’s stem maakt dat deze liefde enorm bij ons binnenkomt.
Sef laat op Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag zien dat Nederlandse rap zoveel meer is dan wat de hardnekkige stereotypen suggereren. De Amsterdammer levert een strak geproduceerde plaat af waarop hij op een gevatte manier kritiek levert op de prominentie van nationalisme en kapitalisme in onze huidige samenleving. Hij slaagt er met zijn vlijmscherpe kritiek in om ons beter te laten nadenken over de dominante machtsstructuren en over de manier waarop we concepten als ras, landsgrenzen en geld klakkeloos aannemen als de ultieme waarheid. Dit doet Sef zonder ooit verbitterd te klinken. Gefrustreerd, boos, teleurgesteld – Gnaoui is het allemaal, maar hij weigert om zijn idealisme aan de kant te schuiven door de huidige problematiek in de wereld en maar gewoon mee te gaan met de status quo. Die standvastigheid en hoop is júíst wat wij nodig hebben in deze verwarrende tijden, want zoals Sef zelf al zei: zonder idealen kom je nergens.
Facebook / Instagram / Twitter
Ontdek “Als Een Boom Valt”, ons favoriete nummer van Ik Zou Voor Veel Kunnen Sterven Maar Niet Voor Een Vlag, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
