Bon Iver @ Sportpaleis: Geduld is de schoonste deugd

Wat een geluk dat Justin Vernon niet bekend is met het oervlaamse spreekwoord ‘Van uitstel komt afstel’. Initieel zouden Vernon en zijn band al neerstrijken in ons land op 23 april 2020, ondertussen al een eeuwigheid geleden. Door welbekende omstandigheden werd die datum een eerste keer verplaatst naar 4 november 2021 en daarna door diezelfde welbekende omstandigheden nog eens met een jaartje opgeschoven. Het leek alsof Bon Iver pas opnieuw voor een Belgisch publiek zou staan wanneer de planeten zich op éénzelfde lijn zouden bevinden en dat bleek op 3 november eindelijk het geval te zijn.

Hoewel je nu geen mondmasker meer hoeft te dragen en niemand nog het woord Covid in de mond durft te nemen, zijn de naweeën in de muziekwereld wel nog duidelijk voelbaar. Dat een indiedarling als Bon Iver het Sportpaleis niet tot de nok kan vullen is niet meteen reden tot paniek, maar wanneer andere gevestigde waarden als Animal Collective en Disclosure of gewaardeerde nieuwkomers als Little Simz, Wet Leg, Sam Fender en Arlo Parks hun tour moeten afgelasten wegens financiële, mentale of fysieke problemen, besef je toch dat er iets niet pluis is in de muziekbusiness. Het mag dus een wonder heten dat de Amerikaanse folkband nog tijd, zin en geld heeft gevonden om met hun ambitieuze tour te landen op het Europese vasteland.

Multi-instrumentalist CJ Camerieri vergezelde Bon Iver nog op tour als trompettist en werd deze keer met zijn soloproject gepromoveerd tot voorprogramma. CARM bracht vorig jaar zijn debuut CARM uit, een mengeling van fragiele pianonummers en bevreemdende trompetambient. Ondertussen had CARM al een nieuwe plaat voor te stellen, het dit jaar verschenen CARM II. We hoorden fragmenten van “Saturn” en “Aptap” voorbijwaaien maar helemaal zeker zijn we niet, want Camerieri lijmde alles vakkundig aan elkaar. Samen met Trevor Hagen, twee trompetten en een tafel vol elektronica tussen hen in, bouwt Camerieri donkere ambientcomposities die de ene keer lijken weggelopen uit de soundtrack van een western en de andere keer uit zo onder een cyberpunkthriller passen. Het is zonder meer fascinerend om een artiest zo nadrukkelijk de kaart van de trompet te spelen, maar wie al drie jaar zit te wachten op Bon Iver verdrinkt makkelijk in de overvloed aan synths, echo’s en trompetgeschal.

Het leek op het eerste gezicht niet bijster indrukwekkend, maar aan de podiumopstelling van Bon Iver is jaren lang gesleuteld en gewerkt. Met veel trots kondigden ze enkele jaren gelden de uitgekiende muziekinstallatie aan waarmee ze hun enorme sound probeerden over te brengen in grote concertzalen en arena’s. Samen met Xandy Whitesel bedacht Vernon L-ISA Hyperreal Sound, een nieuwe opstelling van versterkers waardoor geluid niet enkel van twee kanten komt, maar over de hele zaal verspreid wordt. ‘I want people to hear it and experience it’, zegt Vernon trots in een YouTube-filmpje dat het haarfijn uitlegt. Wist hij veel dat hij het project daarna voor bijna drie jaar opnieuw in de koelkast mocht stoppen.

Dat het Sportpaleis geen akoestisch wonder is, hoeven we u niet te vertellen, want al meteen bij opener “Perth” werden de limieten van zo’n geperfectioneerde sound afgetast. Het tromgeroffel van drummer Matthew McCaughan en Sean Carey kaatste meteen af op elke muur en vloog net niet opnieuw het podium op. Menig muziekliefhebber hield al meteen zijn hart vast voor wat nog zou komen, maar gelukkig slaagde Bon Iver er in om je zo naar het puntje van je stoel te doen schuiven dat het soms leek of je bij hen op de schoot zat en je alles rondom je gewoon kon vergeten. De band liet zich alleszins niet uit zijn lood slaan. “Heavenly Father” werd dan wel niet a capella gebracht, ook in het meer ingeklede jasje sloeg het nummer al barstjes in je pantser. Al snel volgden ook het prachtige “Towers” en het speelse “U (Man Like)” waardoor duidelijk werd dat de band naar hartenlust zou plukken uit hun rijke en ijzersterke oeuvre.

Wie zich liet onderdompelen in hun overvolle sound, waande zich al snel tussen de bandleden op het podium. Omringd door een soort stervormige constructie van tl-lampen had elk bandlid zijn eigen persoonlijke space op het podium. Volgestouwd met gitaren, keyboards en percussie-instrumenten leek het alsof elk bandlid elkaar wilde aftroeven. Sean Carey switchte naadloos van piano over vocoder naar drums, terwijl Jenn Wasner (van Wye Oak) de ene na de andere gitaar omgorde om dan tussendoor ook nog wat piano te spelen. Bassist Mike Lewis leek het heel lang enkel op bas te houden maar kreeg dan tijdens “____45_____” toch zijn gloriemoment op saxofoon. Zo werd gaandeweg duidelijk dat Bon Iver geen eenmanszaak is, maar een hechte groep muzikanten die elkaar zelfs vanuit hun eigen plekje op het podium perfect weten aan te voelen. Er stond een fortuin aan instrumenten en talent op het podium, en toch werd er geen enkele noot te veel gespeeld.

En Justin Vernon zelf? Die leek in zijn sjofele shirt en zweetband nog meer op een vermoeide fitnessinstructeur dan op de frontman van een band op wereldniveau. Het zal de man wellicht worst wezen. Hij staat niet op het podium om zijn nieuwste kledinglijn te showen, maar om doorleefde en unieke nummers te delen met het publiek dat hij duidelijk gemist heeft. Het doel van deze tour was natuurlijk om het nieuwe i,i voor te stellen, al beseft Vernon ook snel de ironie. ‘Here’s an old song’, kondigt hij “Blindsided” aan en bedacht zich meteen, ‘all these songs are old, we’re all old at this point.’ Nummers van Bon Iver rijpen echter als goeie wijn, want oudgedienden “Flume” en natuurlijk “Skinny Love” deden nog steeds de harten sneller kloppen. Toch was het “The Wolves (Act I and II)” dat dankzij de uitzinnige apotheose nog het meest onder de huid kroop. Fans van het eerste uur konden opnieuw helemaal verliefd worden en werden in de watten gelegd door Vernon en co. In Londen kregen we Taylor Swift en Aaron Dessner als verrassing, in Antwerpen diende Vernon ons voor het eerst sinds lang nog eens “Wash.” en “Woods” op als specialiteiten van de dag. Faire deal, lijkt ons.

Wie Bon Iver nog steeds een saaie treurfolkband noemt anno 2022, heeft wel degelijk onder een steen geleefd. De Amerikanen presenteerden zich in Antwerpen van hun meest veelzijdige kan en schuwden het experiment niet. Meer zelfs, sommige nummers waren echt wel een uitdaging voor een publiek dat luidkeels meezong met “Skinny Love”. Op papier is er kop noch staart te krijgen aan songs als “666 ʇ” of “iMi”, maar als Vernon de puzzelstukken voor je op tafel spreidt, dan passen ze wonderwel in elkaar. Vreemde samples, vervormde stemmen, overstuurde elektronica en drumfills waar de gemiddelde boomer van overstag gaat: Bon Iver gooit ze allemaal in de blender en maakt er een driesterrenhapje van.

Neen, Vernon kent zijn publiek en weet perfect hoe hij het kan bespelen en prikkelen. Wie anders sandwicht de overstuurde en glitchy electro van “10 d E A T h b R E a s T ⚄ ⚄” tussen het ontroerend mooie “Wash.” en het aandoenlijke “Hey, Ma”. Ook op “33 “GOD”” weet de band nog te verrassen door plots te vervellen tot integere pianoballad, om daarna met de gevleugelde woorden ‘Well I better fold my clothes’ toch die weergaloze climax in te zetten. Je kan niet verklaren waarom, maar het werkt keer op keer. Bon Iver weet uit de meest bevreemdende combinaties en geluiden een ontroerende schoonheid te puren. Tel daar dan nog eens de subtiele maar doeltreffende lichtshow aan toe – een choreografie van licht en reflecties – en je hebt een concert dat nog lang zal blijven nazinderen.

Na zoveel muzikaal geweld klinken “Holocene” en zelfs wereldhit “Skinny Love” als een zucht van verluchting, maar ook alsof ze uit een compleet andere wereld komen. Voor Vernon was het zelf ook even op adem komen, want na meer dan driehonderd keren “Skinny Love” zette hij het nummer verkeerd in. Wie na vanavond nog zou twijfelen had meteen ook het bewijs: hij is ook maar een mens van vlees en bloed.

“RABi” is ondertussen uitgegroeid tot vaste afsluiter van deze tour en dat werd ook snel duidelijk waarom. Het kabbelende tempo leent zich perfect tot de mijmerende zanglijnen en bloeit langzaam open tot een prachtig goudomrand nummer. ‘So what of this release? Some life feels good now, don’t it?’, predikt Vernon. Het wordt tijd dat we die vreemde periode achter ons laten en opnieuw hoopvol vooruit durven kijken. Soms doet het deugd om alle cynisme en negativiteit naast je neer te leggen en gewoon naïef en positief naar het leven te kijken. ‘We’re all gonna be fine anyway,’ beloofde Vernon nog. Als Bon Iver en Martine Tanghe het zeggen, dan geloven we het graag.

Setlist

Perth
Heavenly Father
Towers
U (Man Like)
666 ʇ
Blindsided
iMi
Jelmore
33 “GOD”
Calgary
Flume
Wash.
10 d E A T h b R E a s T ⚄ ⚄
Hey, Ma
Faith
____45_____
Skinny Love
Holocene
The Wolves (Act I and II)