Kwaliteit boven kwantiteit zeggen wij altijd. Dat gaat zeker op voor de componist Jan Swerts, die met Oud Zeer nog maar zijn vierde langspeler uitbrengt – de eerste in vijf jaar tijd. Swerts doceert aan de UC Leuven-Limburg, is al halverwege de veertig en commercieel crimineel ondergewaardeerd, maar zweeft met zijn kleine oeuvre van hoogtepunt naar hoogtepunt. Zoals het grootste deel van de wereldbevolking om de zoveel jaar reikhalzend uitkijkt naar de nieuwe Adele, zo wachten wij telkens op de nieuwe Swerts.
Maar ach, misschien is het wel een voordeel dat er zoveel tijd tussen de albums zit, want goed doen ze onze mentale gezondheid eerlijk gezegd niet altijd. Zo mochten onze traanklieren meteen overuren draaien bij “Lig hier zacht en stil” – de schuld van het onverwachte gefluit halverwege dat breekbare pianonummer. Wie weet wat het enkele maanden geleden met ons gedaan zou hebben, toen de mentale impact van corona nog groot was.
Het is dat Swerts de schoonheid in de pijn altijd zo mooi weet te vatten. Oud Zeer is een memento mori waarin de componist ons in zijn typische mix van klassiek en singer-songwriter herinnert aan het geruststellende feit dat we hier op een dag niet meer zullen zijn. De man heeft naar eigen zeggen een fascinatie met kerkhoven en de pianotracks op deze langspeler zijn vernoemd naar de opschriften op grafzerken die hij tijdens zijn nachtelijke omzwervingen tegenkomt, wanneer hij tot rust wil komen.
Waar vorige albums nog uit de muziek van Nick Drake, Jotie T’Hooft en Wim Mertens putten, dan liet Swerts zich deze keer vooral inspireren door The Raven (“Nevermore”) van Edgar Allen Poe en Hejira van singer-songwriter Joni Mitchell. Daarop zingt ze niet toevallig, “Well I looked at the granite markers / Those tributes to finality, to eternity”. Akoestische gitaren zijn op Oud Zeer echter amper te bespeuren en het valt op dat deze plaat veel minimalistischer klinkt dan het eerdere werk.
Composities als “Je beseft pas in de avond” en opener “Dezen killen grond” bestaan uitsluitend uit piano, en is dat laatste nummer nog ‘gewoon’ goed te noemen, dan schakelt Swerts in “Het ongekend nadezen” meteen een trapje hoger. De eerste strijkers komen om de hoek piepen en mogen verwoestend losgaan in “Geen heden of toekomst meer” en afsluiter “Alles vergaat, alles verdwijnt”. Erg Max Richter-achtig. In het dreigende “De eeuwigdurende afstand” en “Uw lied was kort en broos” verwerkt Swerts dan weer de melodie van Broeder Jacob en hij komt er zowaar nog mee weg.
Toch hebben wij ook één puntje van kritiek en dat is meteen de reden dat wij geen vijf sterren geven. Swerts is geen begenadigd zanger en zijn fluisterstem klinkt soms wat klef, zeker wanneer de teksten minder geïnspireerd overkomen dan de muziek. Het instrumentale aspect mag nog zo goed ineenzitten, als wij iemand ‘Shine a light’ horen zingen beginnen onze ogen te rollen. Het zijn zeldzame momentjes die ons uit de trance halen.
Maar kijk, we bedekken het graag met de mantel der liefde. Oud Zeer was volgens Swerts een logische stap in zijn oeuvre dat bijna leest als een lange reis met een eindpunt. Wij hopen alvast dat dit niet het einde van zijn werk betekent. Het zou doodzonde zijn. Tot binnen vier jaar, Jan. We kijken er alvast naar uit.
