TRANSA is het nieuwste project van non-profitorganisatie Red Hot waarmee het aandacht wil vestigen op rechten voor trans personen. Naar goede gewoonte doet Red Hot dit door het uitbrengen van een compilatiealbum, al is TRANSA er een geworden dat veel meer is dan dat. Het is een verzameling van bijna vier uur aan muziek door een indrukwekkende lijst van meer dan honderd artiesten, gaande van bekende namen tot experimenteel talent.
Red Hot ontstond in de late jaren tachtig in New York. De aidsepidemie woedde nog volop en had een verwoestende impact op veel mensen. Ze werden niet enkel geconfronteerd met de ziekte zelf, maar ook met de stigmatisatie hierrond. Oprichters Leigh Bleigh en John Carlin zagen een krachtig middel in muziek om bewustheid te creëren en geld in te zamelen. Door het cureren en uitgeven van tal van compilatiealbums bracht Red Hot al meer dan vijftien miljoen dollar in het laatje voor de goede doelen die ze steunt.
De compilaties zijn echter niet enkel iconisch vanwege hun positieve impact op de maatschappij, maar ook vanwege de artiesten die ze verzamelden en de kwaliteit die ze hebben. Denk bijvoorbeeld aan Red Hot + Blue, waar het allemaal mee begon, Red Hot + Rio, dat een licht scheen op Zuid-Amerikaanse muziek, het eerbetoon aan The Grateful Dead op Day of the Dead en uiteraard Dark Was the Night, de compilatie uit 2009 waar alle indiegrootheden van dat moment het beste van zichzelf gaven.
Ondertussen bestaat Red Hot Organization nog steeds en zijn ze bijzonder actief. Naast hun activisme rond aids, belichten ze nu ook andere thema’s. Zo belichten ze met TRANSA het belang van rechten voor trans personen, maar is het tegelijk een viering van de mensen in die gemeenschap. De inspiratie om dit project te realiseren kwam namelijk onder andere van het gemis na het overlijden van SOPHIE, verklaarde Dust Reid, een van de creatieve breinen achter TRANSA. Niet veel later werd het project opgestart en werd er meer dan drie jaar aan gewerkt.
De keuze van Red Hot Organization om een project te realiseren rond trans mensen is betekenisvol en actueel. De organisatie begon 35 jaar geleden met het creëren van begrip voor mensen die lijden aan aids en nu zien we dat ook de trans gemeenschap blijft te maken krijgen met stigmatisatie en uitsluiting. Het is dan ook mooi om te zien dat massaal veel artiesten hebben bijgedragen aan de waardevolle boodschap die het album TRANSA draagt.
Met maar liefst meer dan honderd artiesten, 46 nummers en bijna vier uur aan muziek is de schaal van dit project enorm. Deze compilatie heeft een omvang die zelden gezien is. Ook de lijst muzikanten is bijzonder. Het bevat grote namen zoals André 3000, Sam Smith, Julien Baker, Fleet Foxes, Sharon Van Etten, Moses Sumney en Beverly Glenn-Copeland, maar minstens zoveel opkomende muzikanten en artiesten die zich vooral in het experimentele segment van de muziek bevinden. Daarnaast is het ook vanzelfsprekend dat veel artiesten op deze compilatie zelf transgender of non-binair zijn. In die grootsheid en veelzijdigheid schuilt de kracht van TRANSA. Het is geen bescheiden verzamelalbum, maar wel een overweldigende hoeveelheid muziek. Het is een statement.
Sade is een van de opvallendste namen die op de tracklist van TRANSA prijkt. Het nummer “Young Lion” is namelijk de eerste nieuwe muziek in jaren van de legendarische zangeres. Het onderwerp van het nummer is haar eigen trans zoon Izaak. Op een serene en gevoelige manier zingt ze over de spijt die ze heeft dat ze als moeder haar zoon dikwijls verkeerd begrepen heeft en uit ze nu empathie voor hem. Het is een specifiek thema dat niet dikwijls aangesneden wordt in muziek.
Ondanks de tracklist van 46 nummers, is TRANSA geen logge mastodont, maar wel een reis die opgedeeld is in acht delen. Om het narratief te versterken, gaat ieder hoofdstuk over een facet in het leven van trans personen, gaande van Womb of the Soul, Survival en Dark Night tot Awakening, Grief, Acceptance, Liberation en Reinvention. Ieder deel begint met een thematisch openingsnummer waar ambientmuzikanten als bijvoorbeeld Mary Lattimore, Jlin, Ana Roxanne en Green-House samenwerken met spokenwordartiesten als Nsámbu Za Suékama en Moor Mother. Het is een synergie die bijzonder sterk werkt. Hierna vormen de hoofdstukken telkens een coherent geheel, wat er voor zorgt dat de delen zowel op zichzelf kunnen staan als hun rol spelen binnen het geheel.
Een grote meerwaarde in het TRANSA-project is hoe het gedreven is door samenwerking. Het is niet zomaar een compilatie waar artiesten hun liedje inzenden, maar wel een waar de muzikanten de handen in elkaar slaan om een nieuw nummer te schrijven of een straffe cover op te nemen. Dat leidt tot mooie en soms onverwachte kruisbestuivingen. De voorbeelden zijn legio, maar een treffend staaltje hiervan is bijvoorbeeld Jeff Tweedy van Wilco die samenwerkt met hedendaags ambienticoon claire rousay. De folky banjo en glinsterende elektronische texturen zijn een combinatie die je niet zou verwachten, maar wel perfect werkt. Een ander hoogtepunt dat uitgelicht moet worden is dan weer Moses Sumney en ANONHI die een eervolle versie van “Is It Cold in The Water” leveren van inspirator SOPHIE.
De muzikale wereld die op TRANSA geopend wordt, is – net zoals de gemeenschap die het representeert – ontzettend veelzijdig. De meer dan honderd artiesten reiken van zachte folk tot ambient en spirituele jazz. De productie van dit album zorgt ervoor dat het geheel op een wonderbaarlijke manier bij elkaar past. Een hoogtepunt binnen de veelzijdigheid van de plaat, is wat ons betreft deel vier: Awakening. Het 26 minuten durende stuk van André 3000 is al een spirituele trip op zich, maar dat is nog maar het begin van wat dit segment te bieden heeft. Het volgt naadloos op met een spectaculaire fusie tussen verbluffend synthwerk van Nina Keith en de zachte vocals van Julie Byrne op het nieuwe “Come Back Different”, om vervolgens te transformeren naar een adembenemende versie van “Song To The Siren”, verzorgd door het drietal Rachika Nayar, Julianna Barwick en Cassandra Croft.
Tenslotte krijgen we in dit vierde hoofdstuk een verrassing in de vorm van een samenwerking tussen Arthur Baker en niemand minder dan jazzlegende Pharoah Sanders die in 2022 overleed. Misschien zijn deze vurige noten de laatste die we van hem hoorden? Het lied zou stammen uit een onuitgegeven album van meer dan twintig jaar geleden en ook bijdragen bevatten van Four Tet, Peter Hook van New Order en Stuart Braithwaite van Mogwai. De kers op de taart van dit hoofdstuk is uiteindelijk L’Rain die met het New York Trans Oral History Project een etherische versie van twee ANONHI nummers neerzet: “People Are Small” en “Rapture”.
Op dit project worden de moeilijke en uitdagende aspecten rond dit thema niet uit de weg gegaan. De pijn die voortkomt uit maatschappelijke uitsluiting en vooroordelen, wordt vertaald in een aantal rakende nummers. Zo grijpt de cover van Belle & Sebastians “Get Me Away From Here I’m Dying” van Julien Baker, Calvin Lauber, SOAK, Quinn Christopherson ons bij de keel en vertalen Hand Habits en Bill Callahan het gevoel van eenzaamheid in een versie van het kalme “Deeper Understanding” van Kate Bush. Ook het hoofdstuk Grief is gevuld met droevige emoties, maar hier weet de muzikale invulling altijd een lichtpuntje te brengen. Die delicate balans wordt hier bereikt met straffe bijdragen van o.a. Kara Jackson, Perfume Genius, Alan Sparhawk van Low, Yaeji, Teddy Geiger en Yaya Bey.
Toch toont TRANSA ook hoop en empowerment. Adrianne Lenker doet dat op een subtiele en sublieme manier op haar bijdrage “Feel Better”, maar er is ook meer ruimte voor uitbundigheid op de laatste hoofdstukken van dit achtdelig album. Zo brengen Moses Sumney en Sam Smith onder begeleiding van Lyra Pramuk een warme en sensuele versie van het iconische “You Make Me Feel (Mighty Real)” van Sylvester en is het rockende ruwe “Surrender Your Gender” van Jayne County, Laura Jane Grace, Lee Ranaldo e.a. een vreemde, maar leuke eend in de bijt.
Wanneer het album het einde nadert met de laatste nummers op het achtste deel Reinvention, volgen er nog een aantal hoogtepunten. De cover van “I Would Die 4 U” die Lauren Auder brengt met Wendy & Lisa (nota bene een duo dat nauw samenwerkte met Prince), blaakt van kracht en betekenis. Het is de voorloper van de afsluiter die in het teken staat van een laatste en heel verrassende samenwerking: die van popster Sam Smith en Beverly Glenn-Copeland, een tachtigjarige muzikant en trans persoon wiens muziek pas relatief recent herontdekt is geweest. Het sluit dit project af met een mooi duet tussen twee mensen uit verschillende generaties, maar wel beiden genderqueer zijn.
Het ambitieuze TRANSA is niet alleen een muzikale schatkist geworden, maar ook een album met belang. De samenwerking tussen meer dan honderd muzikanten is niet alleen een huzarenstukje, maar ook een diepe bron aan prachtige muziek die ontzettend betekenisvol is. Red Hot Organization heeft de missie die ze al 35 jaar dragen ook op TRANSA op verbluffende wijze uitgevoerd: mensen die dikwijls gestigmatiseerd en in een hoekje geduwd worden in al hun menselijke pracht in een mooi daglicht zetten.
Facebook / Instagram / Website
Ontdek “People Are Small / Rapture”, ons favoriete nummer van TRANSA, in onze Plaatje van de Plaat-playlist op Spotify.
