Het vierde album van de Amerikaanse band Protomartyr is hun meest gedurfde, meest experimentele, en wellicht ook hun meest cryptische werk tot nu toe. Het verleden, het heden en de toekomst zijn bleke scenario’s vol geweld, gruwel en onwetendheid. Die bruut- en onwetendheid weifelde in Protomartyrs vorige plaat, The Agent Intellect, nog aan de periferie, aan de marge van de mensheid. In Relatives in Descent vormen die twee net de kern van het menselijke bestaan.
Sinds 2012 al is de Detroitse band Protomartyr bezig met de scherpe randen van hun muziek te polijsten en te perfectioneren. Hun debuutalbum No Passion All Technique was een interessant post-punk album dat buiten de lijnen durfde te kleuren, waardoor het album net geen archetypisch ‘Detroit record’ was. Protomartyr evolueerde geleidelijk aan van razende stier met een gewaagd post-punkgeluid en overdonderende songteksten naar een terughoudender, volwassener sound waarin de mijmerende lyrics vaak profetisch en onheilspellend aandoen. Het tweede album van de band, Under Color of Official Right, toonde die verschuiving heel expliciet: het album was als een tikkende tijdsbom die nu eens agressiviteit, dan weer subtiliteit toonde in zijn songteksten en muzikale performance. Protomartyr wist zich in 2015 met The Agent Intellect nog maar eens opnieuw uit te vinden: op haast dialectische wijze werd het derde album een nog instrumentaal verfijnder, lyrisch symbolischer en betekenisvoller album dan al wat ze tot dan op de markt gebracht hebben. Until now.
In Relatives in Descent, het vierde en nieuwste album van de Detroitse band, is de mensheid de weg kwijtgeraakt. In een tijd waar we demagogische figuren blindelings durven te volgen en mensen op basis van hun huidskleur en religie wantrouwen, is de nieuwe plaat van Protomartyr niet alleen met beide voeten gegrond in de werkelijkheid, maar is hun plaat vooral noodzakelijk en urgent. De titel en cover van het nieuwe album zijn hierbij slimme, symbolische woordspelingen en referenties naar de alledaagse realiteit. Letterlijk vertaald betekent het album ‘bloedverwanten in afkomst’, een woordspeling op het Engelse ‘relatives in ascent’ (‘bloedverwanten in opgaande lijn’).
De cover van het album zou dus kunnen impliceren dat iedere persoon een bloedverwant van elkaar is, ook al wantrouwen we maar al te graag ‘zij’ die niet op ‘ons’ lijken, zoals het gesluierde (moslim)meisje op de cover. Hetgeen de mens, met andere woorden, bloedverwanten maakt van elkaar, is het feit dat we allemaal mens zijn. Dat wordt duidelijk door het eerste nummer “A Private Understanding”. Dat nummer zet ook meteen de toon voor het hele album: een speelse drum leidt het nummer in, waarna gitaar en bas een onheilspellend samenspel inluiden. Casey, de frontman van de band, mijmert intussen als een oude man over de steeds schrijnender wordende politieke situatie in zijn thuisland: ‘In this age of blasting trumpets / Paradise for fools’. De mensen die ervoor zorgden dat Donald Trump verkozen werd – ‘the blasting trumpets’ – leven in een dwazenparadijs waarin ‘The scholar will be forever poor’ en het land geleid wordt door ‘snider men [who] make a profit from the poor’. ‘Heraclitus The Obscure’ weent volgens Casey: zijn eeuwig veranderende rivier is anno 2017 vastgelopen door hebzucht, onwetendheid en een corrupte bovenklasse die teert op de onderklasse.
Het hele album probeert de universele broederschap van de mens tastbaar te maken. Dat doet de zanger door een interessant motief in de meeste nummers te gebruiken: de mens die constant naar betekenis zoekt in zijn of haar leven. Casey zingt tijdens de outro van het eerste nummer de nogal cryptische woorden ‘She’s just trying to reach you’, waarmee hij kan bedoelen dat ook God ons probeert een hand te reiken door ons allerlei tekenen te geven. Zo dacht Elvis Presley ooit het gezicht van Jezus in de wolken te hebben gezien. Voor hem was het een overduidelijk teken van God: hij moest de rock ‘n’ roll wereld vaarwel zeggen en hij zou monnik worden. “Elvis outside of Flagstaff / Driving a camper van / Looking for meaning in a cloud mass … Then the wind changed the cloud into his smiling Lord / And he was affected profoundly’, zingt Casey. Elvis gaf echter zijn bestaan als rockster niet op omdat iemand hem wist te overtuigen – een implicatie dat de mens (al te makkelijk) corrumpeerbaar is (door geld en roem)? – en stierf hij moederziel alleen ‘on the bathroom floor’.
Daarnaast is er in het album ook een uitzonderlijk mysterieus geluid op het einde van de meeste nummers te horen dat vaak doet denken aan ‘The Hum’, een raadselachtig geluid dat niet elke mens kan horen. Je zal pas echt je tin foil hat aantrekken wanneer je naar het nummer “Windsor Hum” (een mysterieus laag geluid dat de inwoners van Windsor, Detroit jarenlang teisterde) hebt geluisterd en zelf je theorieën zal verzinnen over de precieze betekenis van het geluid. Is het ook een cryptisch teken van God?
Zo kunnen we nog een aantal pagina’s op de hort gaan over de mysterieuze nummers op Relatives in Descent, maar hoe zit het met de muzikale performance van de band? Protomartyr is met dit album een zeer experimentele, maar nog steeds vrij toegankelijke band geworden. Hoewel we niet meteen fan zijn van “Here Is The Thing”, waar Casey een dronkenachtige performance geeft en de gitaren net zo doelloos en bevreemdend voelen, vloeit de overgang naar “My Children” naadloos in mekaar. Laatstgenoemd nummer is opnieuw een intense, opbouwende track met heerlijk suggestieve teksten die helemaal parallel zijn met het thema van het album. “Caitriona” daarentegen is een solide rocktrack, maar mist de nodige punch om echt te bekoren. Zo ook zijn “Don’t Go To Anacita”, “Up The Tower” en “Night-Blooming Cereus” nummers met straffe lyrics en een diepere betekenis, maar zonder de benodigde hook om een breder publiek te kunnen charmeren. “The Chuckler” en “Windsor Hum” zijn dan weer overheerlijke tracks met boordevol symboliek, loeiende gitaren en overweldigende walls of sound.
Coherent én cohesief, dat is de nieuwste plaat van Protomartyr zeker. De laatste twee tracks, “Corpses in Regalia” en “Half-Sister”, zijn lyrisch niet alleen sterke nummers om het album mee te eindigen, ook muzikaal klinken ze pittig. Zo begint het laatste nummer “Half Sister” met een strakke gitaarriff die later gevolgd wordt door een gestage drum en lage bastonen die een onheilspellende atmosfeer geven aan het nummer. In het midden van de track is een basriff hoorbaar die het nummer leidt naar een van de betere chorusovergangen die we dit jaar al hoorden. ‘Truth is the half-sister / Who I’ll not forget / She’s trying to reach you / Trying to reach you’, zingt Casey melancholisch, terwijl een elektrische gitaar in de achtergrond het nummer langzaam afsluit. Wat het allemaal betekent? Daar zullen we jou verder over laten nadenken.
Relatives in Descent verschijnt op 29 september, op 21 november geven ze een concert in de Botanique, Brussel.
Benieuwd hoe ze live klinken!