Naar aanleiding van de twintigste verjaardag van Radiohead’s mijlpaal OK Computer verschijnt er vandaag een deluxe heruitgave van dit album. Nieuws waar veel fans spontaan van begonnen te glunderen, want de plaat werd vergezeld met drie onuitgegeven nummers waarvan een studioversie al jaren op het verlanglijstje stonden. Maar waarom heeft het zo lang geduurd voordat “I Promise”, “Man of War” en “Lift” uitgebracht werden? En waarom doet Radiohead zo onverwacht nostalgisch over dit album? Wij leggen het even voor je uit.

Het begin van een nieuw tijdperk

Over de invloed van OK Computer is al veel inkt gevloeid. Op het moment dat subgenres van alternatieve rock aan het uitsterven waren, maakte de band in 1997 een statement dat een nieuw tijdperk zou inluiden. Na het commerciële succes van The Bends en uiteraard megahit “Creep”, kreeg Radiohead de ruimte en het budget om naar hartenlust te experimenteren in de studio. De sound van de gitaarrock van de jaren ’90 pushten ze tot uitersten en werd naar abstractie gebogen. Denk bijvoorbeeld aan de vervormde drum loops op “Airbag”, de spraaktechnologie op “Fitter Happier” of de secties van “Paranoid Android” die Bohemian Rhapsody gewijs aan elkaar gelast worden.

Dit album is niet alleen op muzikaal vlak een meesterwerk van de hedendaagse populaire muziek, ook op thematisch vlak draagt OK Computer een grote relevantie. Daar waar de britpop over relatief kleinschalige onderwerpen ging, verwoorde Thom Yorke op profetische wijze de grote lijnen van de maatschappij in de 21e eeuw. OK Computer gaat over de snelheid van het dagelijks leven, consumptiedrang, angst, politieke wanorde, de invloed van technologie en het kluwen van al deze ontwikkelingen.

OKNOTOK: De touwtjes in handen

Twintig jaar later zijn deze thema’s nog steeds brandend actueel. De heruitgave die vandaag uitkomt, getiteld OKNOTOK is dan ook relevanter dan ooit. Wie Radiohead een beetje volgt weet dat poenpakkerij niet echt iets voor hen is. Daarom is deze heruitgave ook meer dan dat. De rechten op de discografie van Radiohead zijn afgekocht van EMI en zijn nu in handen van XL Recordings. De band heeft de touwtjes nu meer in handen en heeft ervoor gezorgd dat OKNOTOK de moeite waard is. Niet alleen is het volledige album geremasterd, ook het extra materiaal doet de ogen opentrekken. Alle B-kantjes (die op zich al een sterk album zouden kunnen vormen) zijn aanwezig, maar ook drie heel bijzondere tracks. “I Promise”, “Man of War” en “Lift” heeft menig diehard Radiohead-fan wel eens de revue zien passeren in de vorm van vervormde opnames van concerten uit het VHS-tijdperk of in verdwaalde teksten op hun vreemde website in het toenmalig prille world wide web. Studioversies van deze songs ontbraken echter en werden gezien als een heilige graal.

Op de plank blijven liggen

Dat het maar liefst twintig jaar geduurd heeft voordat we deze muziek te horen kregen, is opmerkelijk, maar ook iets wat we van Radiohead gewoon zijn. Thom schrijft dikwijls songs die sterk zijn, maar net niet in het kader van het album passen. Ze bleven op de plank liggen, maar kunnen op de meest onverwachte momenten weer tevoorschijn komen. Het mooiste voorbeeld hiervan is “True Love Waits”. Dat nummer maakte zijn debuut tijdens een optreden in 1995, maar het zou tot 2016 duren voordat een compleet andere versie op A Moon Shaped Pool zou verschijnen. De outtakes van OK Computer lijken een gelijkaardig lot getroffen te hebben. Alleen verraden interviews dat er ook andere factoren een rol zouden gespeeld hebben.

“I Promise”: ontroerend oprecht

Voordat OK Computer het album werd dat we nu kennen, was Radiohead van plan om na het melancholische The Bends een positieve plaat te maken. Klinkt vreemd, want hun derde plaat is uiteindelijk een plaat vol cynisme en maatschappijkritiek geworden. Het verklaart waarom “I Promise” die omschakeling niet overleefd heeft. Dit nummer is een baken van licht in vergelijking met het duistere OK Computer. Rond de slaggitaar, het getrommel en het warme geluid van de mellotron, reizen we terug in de tijd dankzij de bijzonder jonge stem van Thom Yorke. Het cynisme heeft plaatsgemaakt voor een ontroerende oprechtheid en positiviteit: “I won’t run away no more, I promise”.

Nadat het nummer zijn debuut maakte tijdens de tour van 1996 werd het verschillende keren getracht binnen de albums van de band te doen passen. Tevergeefs, maar nu lijkt Radiohead het nummer terug te ontarmen. “One of the crazy things we did was not release this song, because we didn’t think it was good enough” zei Thom Yorke nadat ze het een paar weken geleden voor de eerste keer in twintig jaar in Oslo speelden.

“Man of War”: een hommage aan James Bond

Een nummer dat zelfs nog uit de opnamesessies voor The Bends stamt is “Man of War” (ook bekend als “Big Boots”). Het oorspronkelijke plan was om hiervan een B-kantje te maken voor “Street Spirit” samen met “Bishop’s Robes” en “Subterranean Homesick Alien” (wat later verscheen op OK Computer). Ook dit lied werd meermaals getracht op te nemen, maar het vond nooit zijn plaats. In de documentaire Meeting People is Easy kunnen we de muzikanten er zelfs op zien zwoegen. “Man of War” is dan ook volledig anders dan hun ander werk. Er heerst een bombastische sfeer waardoor veel fans het al jaren de perfecte James Bond soundtrack noemen. Wij kunnen ze alleen maar gelijk geven en de band ook. In een interview noemde Thom Yorke het “te melodramatisch” en “een hommage aan James Bond”.

Dat sfeertje wordt volledig ingevuld met venijn, groteske zang en gitaren die net zo hard kunnen scheuren als pompeuze melodieën voortbrengen. Ook de strijkers vallen op. Ze klinken enorm fris en hedendaags en dat zou wel eens geen toeval kunnen zijn. In het boekje van OKNOTOK vinden we terug dat deze opgenomen zijn door The Royal Philharmonic Orchestra onder leiding van Robert Ziegler. Laat dat nu toevallig ook het geval zijn bij “Spectre”, hun ander typisch Bondnummer uit 2015 dat oorspronkelijk geschreven werd voor de gelijknamige film. Of de strijkers nu daadwerkelijk recent zijn opgenomen of niet, “Man of War” klinkt enorm episch en is misschien wel het sterkste van de drie nummers.

“Lift”: dé 90’s favoriet van de fans

De meest populaire van de drie onuitgebrachte nummers is toch wel “Lift”. Dat bewijst het legendarisch optreden op Pinkpop 96 waarvan de teller op Youtube al op meer dan 400.000 views staat. Niet slecht voor een nummer dat tot nu toe enkel maar live leefde. De reden waarom dit het album niet gehaald heeft is opmerkelijk. Ed vertelde laatst in een interview met BBC dat ze “Lift” bewust achter zich lieten uit de vrees om te populair te worden. Wie weet wat voor een band Radiohead uiteindelijk zou geworden zijn, moesten ze het toch op de wereld losgelaten hebben.

“Lift” is dan ook een typische jaren ’90 rocker. De elektrische gitaren worden naar hartenlust gestrumd en de zang is enorm catchy. Een perfecte poprock song dat zijn randje krijgt dankzij Jonny’s keyboard dat zich zo mooi rond het refrein wentelt. Ed O’Brien zei ook op een punt dat de deur nog altijd open stond voor het nummer. Alleen was het al veel te laat voor “Lift” zodra Radiohead de elektroniche regionen van de muziek ging verkennen.

Er is meer…

Wie nog niet genoeg heeft met deze drie nummers zal vast nog veel goeds vinden op de cassette die bij de deluxe versie van de heruitgave zit. Wat we op deze C90 mogen verwachten is nog een groot vraagteken. Uiteraard zullen we interessante demo’s en takes van de nummers op het album mogen verwachten, maar er wordt ook druk gespeculeerd over meer. Zo stonden nummers die we nu kennen als “Nude”, “The National Anthem”, “True Love Waits” en “Motion Picture Soundtrack” in hun kinderschoenen tijdens de sessies voor OK Computer. Misschien krijgen we zelfs materiaal te horen waarvan het bestaan volledig onbekend was. We zullen het spoedig te weten komen.

OKNOTOK is vanaf vandaag uit via XL Recordings.