©️ CPU – Joost Van Hoey
“Vergeet al die triphop bullshit,” spuwde toenmalig Massive Attack-bandlid Andrew ‘Mushroom’ Vowles tijdens een interview met Mixmag in 1998 over Mezzanine, Massive Attacks derde album. “Mezzanine is lover’s hip hop,” noemde hij het album zelf, en daar zat wel iets in. De term triphop was een twintigtal jaar geleden een goedkope catchphrase geworden in de Britse muziekpers voor gehypete hotel lounge muziek. Toen die laatste met medeleden Robert ‘3D’ De Naja, Grant ‘Daddy G’ Marshall’ tegen wil en dank zeven jaar eerder met Blue Lines (1991) een nieuw genre pionierden waar soul, dub, elektronica, psychedelica en synths in elkaar vloeiden, had hiphopbrein Mushroom nooit gedacht dat ze met Mezzanine hun eigen genre radicaal zouden herdefiniëren.
‘Zijn we nu plots een fucking punkband geworden?’ schreeuwde hij tijdens een opname. 3D en Daddy G wilden weg van het oude Massive Attack-geluid en lieten zich inspireren door new wave-bands zoals Gang Of Four en Wire. De onenigheid over de muzikale richting die Massive Attack moest nemen, zorgde na de release van Mezzanine voor Vowles’ exit. Diezelfde creatieve botsingen binnen Massive Attack waren ook twintig jaar na datum aanwezig in Paleis 12. Reggae botste met scheurende gitaarrock, soul met dub, en hiphop met een blend van pop-R&B-dance. Mushroom zou trots geweest zijn.
©️ CPU – Joost Van Hoey
Na hun meesterwerk uit 1998 legde het duo uit Bristol de lat extreem hoog. Voor zichzelf en toekomstige triphop-projecten van andere bands. Verwachtingen werden nauwelijks tot niet ingelost door 100th Window (2003), hetgeen de facto een project is van bandlid 3D en producer Neil Davidge, of Heligoland (2010). Toch wist Massive Attack ons gisteren meer dan te overtuigen. En dat is op z’n minst verrassend te noemen. Artiesten die hun populairste worp opnieuw voor een publiek brengen, is vaak niets meer dan een gemakkelijke manier om geld in het laatje van de (steeds irrelevanter wordende) artiest te brengen. Goedkoop, weinig vernieuwends, en niets echt bijzonders zijn dit soort shows. Behalve dan als u als een heroïneverslaafde kickt op platte nostalgie.
Toch bleken op het einde van de avond geen enkele van dergelijke pejoratieven op Massive Attack toepasbaar. Hoe de heren uit Bristol daarin slaagden? Simpel: Massive Attack gaf méér dan alleen een show. Aangevuld met een spectaculaire lichtshow, een unieke documentaire-annex-visueel-kunstwerk van BBC-documentairemaker Adam Curtis, én legendarische guest vocalists (cultfiguur Horace Andy en dreampop-pionier Elizabeth Fraser van wijlen Cocteau Twins), oversteeg Massive Attack zichzelf. Live klinken klassiekers “Risingson”, “Man Next Door” of “Teardrop” nog even fris als nummers die de band voor het eerst op de planken brengt. “10:15 Saturday Night” van The Cure, “I Found a Reason” van The Velvet Underground of een cover van Ultravox’ underground culthit “Rockwrok” waren daar het levende bewijs van.
©️ CPU – Joost Van Hoey
Of misschien wist Massive Attack ons vooral te overtuigen door hun nummers een extra (visuele) dimensie te geven. Mezzanine belichaamt als geen ander triphopalbum uit de jaren 1990 de beklemmendheid en claustrofobische benauwdheid van de 21e eeuw. Dat die spanning gecombineerd wordt met een intelligent, sociaal geëngageerd docu-kunstwerk van Curtis, maakt van deze show iets heel bijzonders.
©️ CPU – Joost Van Hoey
Het concert is zo opgebouwd dat de band niet alleen een soort synthese maakt van zijn eigen geluid en invloeden, maar ook een kritische, confronterende blik werpt op de eerste twee decennia van het nieuwe millennium. ‘ONCE UPON A TIME,’ zien we op verschillende schermen boven het podium verschijnen, ‘DATA WAS GOING TO MAKE YOU FREE.’ Massive Attack fulmineert tegen verschijnselen die onze maatschappij in een wurggreep houdt, en construeert ook een verhaal hoe het zo ver is kunnen komen.
De sociaal-kritische beelden die Curtis cureert (bevreemdende beelden van fabriekswerkers die luxueuze poppen maken voor het Westen, Tony Blair die via reclameboodschappen een breed publiek wil manipuleren, bloederige beelden van oorlogen in het Midden-Oosten) gaan naadloos in dialoog met de claustrofobische, angstige tonen van Massive Attack. Politieke slogans, complottheorieën, het militair-industrieel complex, de financiële crisis – er is geen onderwerp dat de band en Curtis niet kritisch onder de loep nemen. Zonder ook maar een moment prekerig over te komen.
©️ CPU – Joost Van Hoey
Massive Attacks maatschappijkritiek is vernietigend en bijzonder scherp. Het rijke dub-klankentapijt van “Dissolved Girl” gecombineerd met de ijzingwekkende sopranostem van Fraser klinkt nog even hypnotiserend als 20 jaar geleden. Ook de etherische zang van 3D tijdens “Risingson” of de onnavolgbare spanning die wordt opgebouwd tijdens “Angel” blijven bonafide kippenvelmomenten. Maar er is ook ruimte voor hoop. Terwijl de gitaren nog na de finale loeien en de synths weergalmen in een eindeloos noisy vacuüm, verschijnen er knalwitte drukletters in drie verschillende talen op de schermen.
“WE ARE CAUGHT IN AN ENDLESS LOOP, LET’S LEAVE THE GHOSTS BEHIND AND BUILD A NEW FUTURE.”
Fan van de foto’s? Nog meer foto’s van de show zijn op onze Instagram te vinden. Allen daarheen!
Setlist:
I Found a Reason
Risingson
10:15 Saturday Night
Man Next Door
Black Milk
Mezzanine
Exchange
See a Man’s Face
Dissolved Girl
Where Have All the Flowers Gone?
Inertia Creeps
Rockwrock
Angel
Teardrop
Group Four
