Na een grillige maar uitstekende periode van meer dan tien jaar, is Deerhunter gegroeid tot een band die alom geprezen wordt. Platen als Halcyon Digest en Microcastle zijn meesterwerken in de ogen van de meeste mensen die ze geluisterd hebben, maar bij de release van Why Hasn’t Everything Already Disappeared? maakt de excentrieke frontman Bradford Cox wel een punt: ‘Deerhunter have made a science fiction album about the present. Is it needed right now? Is it relevant? Perhaps only to a small audience’. Hoe geliefd de band ook is door zijn fans, heeft hun muziek wel een scherpe rand die niet door iedereen begrepen wordt. Op Why Hasn’t Everything Already Disappeared? maakt die scherpheid plaats voor maturiteit, maar dat resulteert niet per sé tot een voorspelbaar album.
Op hun nieuwe plaat klinkt Deerhunter enerzijds geraffineerder dan ooit, en anderzijds bewuster van de wereld rondom Bradford Cox. Daar waar de frontman vroeger muziek schreef over zijn eigen ervaring en gevoelens, verschuift hij nu de focus op een waaier aan thema’s die in onze samenleving spelen. Why Hasn’t Everything Already Disappeared? handelt over onderwerpen van polarisatie en de ecologische ramp die op ons afstevent, tot de zweem van nostalgie en escapisme waar we onszelf mee trachten te beschermen.
Het is niet eenvoudig om de overkoepelende thematiek van dit album te vatten. Op het eerste gehoor is er weinig consistentie te vinden, maar de afzonderlijke ideeën van de groep worden op gevatte wijze geuit. Zo gaat “No One’s Sleeping” over de moord op Brits politica Jo Cox, die in 2016 neergestoken werd door een man die gelinkt is aan het neonazisme. Echter vult Deerhunter dit op een contrasterende manier in. Het lijkt bitter, maar het arrangement hiervan is aan de jolige kant. Het tempo ligt hoog, de melodieën klinken zonnig en de groep maakt gebruik van een warm instrumentarium.
De wijze waarop Deerhunter Why Hasn’t Everything Already Disappeared? arrangeerde is dan ook bijzonder tekenend voor dit album en verschilt sterk ten opzichte van hun vroeger werk. De grote stuwende dynamiek en het geraas van vroeger zal je hier niet vinden, maar wel een meer ingetogen en subtiel geluid. Op het album horen we nog steeds uitmuntende drums, maar ook enkele karaktervolle synths, xylofoon en heel zuivere gitaar in een sepia gekleurde productie. De opvallendste keuze is echter de klavecimbel die een glansrol speelt in nummers als “Death In Midsummer” en het klimaatgerichte “Element”. Het is een instrument dat dikwijls automatisch barokassociaties oproept, maar op deze plaat lijkt die valkuil vermeden te worden.
De weerspannigheid tegenover het heden in combinatie met de muzikale motieven en texturen die Deerhunter op deze plaat neerzet, zou je nog het best kunnen vergelijken met een modernere versie van The Kinks Are the Village Green Preservation Society. Als we dan toch bezig zijn met vergelijkingen, denken we ook terug aan Low van Bowie. Niet vanwege bovengenoemde redenen, maar wel door de korte instrumentale interludes waar vintage synths en statische ritmes voor futuristische intermezzo’s zorgen. Momenten als “Greenpoint Gothic”, de zware robotstem op “Détournement” en de mystieke blazers en xylofoon op “Tarnung” brengen dat vleugje bevreemding tussen de gebalde songs.
Memorabele nummers zijn er bijgevolg genoeg. Naast de eerder vermelde nummers is “What Happens To People” het hoogtepunt van Why Hasn’t Everything Already Disappeared?. Dit is Deerhunter op zijn meest melancholisch, maar ook op zijn meest vertrouwd. ‘What happens to people? / They quit holding on / Their dreams turn to dark’, zingt Cox met zijn meest kwetsbare stem terwijl galmende gitaren en synths zich over het lied draperen. Ook “Nocturne” is een bijzonder moment. Het nummer van zes en halve minuut kent de ene wending na de andere en stelt het uitgebreide klankenpalet van deze plaat andermaal tentoon.
Why Hasn’t Everything Already Disappeared? is een album geworden dat soms moeilijk te vatten is. Maar welke Deerhunter is dat wel? Net zoals op hun ander werk laat de groep niet na één luisterbeurt het achterste van zijn tong zien. Wie geduld uitoefent, zal een plaat horen die bijzonder karakteristiek klinkt en – op een ietwat inconsistente manier – beschrijft hoe het is om in onze razendsnelle en desoriënterende maatschappij te leven. Misschien was ‘a science fiction album about the present’ dan toch wel een heldere beschrijving door de band.
