Gisteren zaten we al aan de zesde dag van Gent Jazz. Het festival op de site van de Bijloke bracht opnieuw veel jazzliefhebbers op de been, zowel jong als iets minder jong. Die diversiteit was ook te voelen op het podium. Het festival bracht een reeks grote namen op het podium die verschillende generaties overschrijden. Zo zagen we sterke optredens van FUNDAMENT, Jason Moran & The Bandwagon, Vijay Iyer Sextet en uiteraard de crème de la crème van de avond: Pharoah Sanders, sleutelfiguur in de spirituele en free jazz sinds de jaren ’60. Hij stond er samen met zijn kwartet en gast Nicholas Payton, een Grammy winnende trompettist.

De broeierig hete dag werd geopend door FUNDAMENT. Het project rond de Belgische Peter Jacquemyn zorgde voor een niet al te verteerbaar begin van de dag, maar liet wel een bijzondere indruk na. De bezwerende klanken die de contrabassist in zijn eentje met een strijkstok voortbracht, dienden als stilte voor de storm. Rondom hem ontwaakte namelijk een heel arsenaal muzikanten. Deze droegen allemaal een instrument met een behoorlijk lage klank, denk aan onder andere tuba’s, contrabassen en baritonsaxen. Samen creëerden ze een dijk aan geluid. Als een grommend monster durfde het collectief te dreigen met dreunende klanken om daarna flink uit te halen.

De ondoorgrondelijke massa aan klanken leek wel te versmelten met de hitte buiten, maar er werd dynamiek gebracht door te spelen in de bezettingen op het podium. FUNDAMENT is namelijk rijk aan muzikanten. Zo zorgde het moment dat de bandleden hun instrument neerlegden en zich verzamelden achter de contrabas, voor een bevreemdend hoogtepunt. De klanken van de bas slingerden door de tent en de rest vormde een bizar koor dat luide keelgeluiden en gegrom voortbracht. De climax kwam er echter door de vier trombones die een koortsig spel speelden en opgingen in de borrelende massa. FUNDAMENT bracht een optreden dat ontzettend ontoegankelijk was, maar wel intrigeerde.

Vervolgens was het de beurt aan de klassevolle Jason Moran & The Bandwagon. De Amerikaanse pianist bracht al tal van albums uit op Blue Note en kwam in een uitstekende trioformatie een gevarieerde set brengen. Een factor waar hij zich mee onderscheidt, is zijn verfijnd pianospel. Vaak klonk dit bijzonder rustig en ietwat klassiek. Het was echter schijn die bedriegt, want dit was vaak slechts een deel van een compositie die zich ontrolde in een groots swingend werk.

Daarbij was ook veel te danken aan de muzikanten die hem vergezelden. Basgitarist Tarus Mateen en drummer Nasheet Waits vormden een vurige ritmesectie. Hun spel ging niet alleen hand in hand samen, ook individueel hebben ze veel sterktes en identiteit. Uiteraard was het Jason Moran die het vuur aan de lont stak op intense stukken als “RFK In The Land of Apartheid” en ook op zijn extatische ode aan Thelonious Monk. Toch zagen we vooral een trio vanjewelste aan het werk, geleid door een enorm talentvolle pianist.

Ook bij Vijay Iyer Sextet was de wisselwerking op het podium groot. Far From Over, zijn recentste plaat die hij kwam voorstellen, kwam uit op het prestigieuze ECM-label en werd geloofd door de pers. De verwachtingen stond dus strak gespannen, maar Iyer en zijn sextet wisten deze mooi in te lossen. De stijlvolle set had alles wat we durfden verwachten: gedetailleerde composities die gebruik maken van een brede waaier aan stijlen en ideeën. Eenmaal ging men te werk met een koele ingetogenheid, andermaal met een passionele opflakkering.

De muzikanten rond Vijay Iyer waren dan ook niet van de minsten. Het sextet bracht een bastion aan hedendaags talent op het podium bij de Bijloke. Stuk voor stuk artiesten die uitblinken in hun instrument en de composities naar een astronomische hoogte tilden. Iedereen had ook wel de ruimte gekregen om uit te pakken. Elke solo werd onthaald met een wild applaus in de tent. We onthouden vooral de intense drumsolo van Tyshawn Sorey, maar ook de wijze waarop Graham Haynes zijn kornet bespeelde was opmerkelijk. Hij manipuleerde de klanken namelijk met een touchscreen dat verbonden was.

Uiteraard speelde ook Vijay Iyer zelf een glansrol. Terwijl hij zijn composities in handen hield en zijn bandleden vrijheid schonk, ging hij meesterlijk te werk op de piano. Soms zweefden zijn handen teder over het klavier en andere keren kwam er een groot funkgehalte uit zijn vingers. Bij het bijzonder speelde “Nope” bijvoorbeeld. Dit optreden was er een die effect had op hoofd, hart én voeten. Het was soms moeilijk om op je stoel te blijven zitten.

Het ultieme hoogtepunt van avond was natuurlijk niemand minder dan Pharoah Sanders. Hij hoort – zonder overdrijven – bij de grootste levende jazzlegendes op onze aardbol. In de jaren ’60 werkte hij nauw samen met grootheden als John Coltrane, Alice Coltrane en Sun Ra. Maar ook als individu is zijn invloed omvangrijk. Albums als Karma (1969), Jewels of Thought (1970) en Thembi (1971) worden gezien als sleutelplaten in de spirituele en free jazz. Op Gent Jazz liet hij horen waarom, al durfde hij ook lekker zijn eigen ding te doen.

(c) Bruno Bollaert – WahWah vzw

De sfeer die op het podium ontstond toen deze gevuld werd met Sanders’ kwartet en bijzondere gast Nicholas Payton, was al behoorlijk van buiten deze wereld. Er werd een hemelse introductie gevormd voordat de mystieke Pharoah Sanders traag het podium besteeg. De klank die hij uit zijn tenorsax kreeg was naar alle verwachtingen uitzonderlijk. Binnenin de prachtige solo’s die hij bracht, weerklonk af en toe het weerbarstig overstuurd geluid waar hij zo bekend om staat. Het gaf een oerkracht aan zijn spirituele composities die in contrast stond met die andere vreemde techniek die hij met zijn sax. Op bepaalde momenten klonk een buitenaards zoemend geluid uit zijn instrument. Hoe hij dat voor elkaar kreeg blijft voor ons een raadsel.

Wat nog het meest opviel was hoe Pharoah Sanders de bescheidenheid zelve is. De man straalt op zijn 77ste levensjaar ontzettend veel dankbaarheid uit. Hij stelde de muzikanten op het podium overvloedig voor aan het publiek. Zoals het een goede jazz bandleider betaamt durfde hij ook een stap terug te zetten (in zijn geval verstopt achter de vleugelpiano) en zijn bandleden hun gang laten gaan. Hierdoor hoorden we onder andere geweldige trompetsolo’s van Nicholas Payton, een man die als hedendaags virtuoos zijn strepen verdiend heeft in de jazzwereld.

(c) Bruno Bollaert – WahWah vzw

Na een bijzonder romantische compositie volgde een magisch kantelpunt in het concert. Contrabassist Oli Hayhurst zette een bijzonder aanstekelijke groove in en er kwam wat magie in de tent. Een enkele vrouw in het publiek stond op en begon te dansen wat duidelijk naar de zin van Pharoah was. De magie begon in de tent te sluipen. Het kwartet speelde vol extase in op de groove en Pharoah begon zelfs te zingen en het publiek aan te sporen om mee te doen. Eenmaal zong hij het aanstekelijke thema, andermaal begon deed hij een bescheiden scat.

Pharoah Sanders en zijn kwartet trokken die vibe door en zetten het fantastische “The Creator Has A Master Plan” in. De meest experimentele elementen uit de versie op Karma werden gestript, maar de hemelse gelukzaligheid bleef over. De jazzlegende had het ontzettend naar zijn zin en zong tot groot jolijt zelfs in de hoorn van zijn saxofoon. Bij de tropisch klinkende afsluiter stonden de mensen massaal recht, klapten mee en was het voor eens en altijd duidelijk dat jazz ook feest is. Pharoah Sanders speelde deze avond meer in op hemelse vreugde dan op mystiek, maar die ervaring kan minstens zo spiritueel aanvoelen.

Alle foto’s vind je hier.